web analytics

Eicel zoekt zaadcel: Proust in de kiem

In de Franse pers wordt al van de heilige graal gesproken: de herontdekking én publicatie van een van de beroemdste kwijtgeraakte manuscripten ooit. Auteur: Marcel Proust, de man van tien miljoen – want zoveel lettertekens telt zijn megaroman À la recherche du temps perdu ongeveer, die daarmee volgens het Guinness Book of Records de twijfelachtige eer heeft het dikste boek ter wereld te zijn. Het nu teruggevonden manuscript, dat in de volksmond bekendstaat als ‘de roman van 1908’ of zelfs gewoon ‘de 75 vellen’, kan waarschijnlijk het best worden omgeschreven als de eicel van het grote werk, die alleen nog maar hoefde te worden bevrucht – wat niet lang daarna ook inderdaad gebeurde.… > Lees verder

Je hoeft niet altijd mee te doen: Houellebecq als essayist

Een anarchist die hartstochtelijk voor orde pleit. Een antiliberaal die naar parenclubs gaat en niet per se tegen sekstoerisme is. Een als rechts bekendstaande polemist die zich op Karl Marx beroept. Een solist die het liefst wil opgaan in de massa. Een katholiek die niet in God gelooft.

Dat alles is Michel Houellebecq, Frankrijks sterschrijver. Zijn romans zijn geliefd en gehaat bij rechts én links, waarschijnlijk omdat ze onmogelijk kunnen worden vastgepind op één ideologisch standpunt en tegenstrijdigheden niet uit de weg gaan, maar juist opzoeken. Maar hoe zit het dan in zijn essays, columns en polemieken, teksten waarvan we op grond van de conventies van het genre mogen aannemen dat de schrijver er in alle openheid zijn eigen standpunten in verwoordt?… > Lees verder

Leugens in kraakhelder proza: Éric Zemmour

Eerst maar eens terug naar 2017. Ik schreef toen op deze plek, aan de vooravond  van de Franse presidentsverkiezingen: ‘Mocht Macron met Marine Le Pen de tweede verkiezingsronde bereiken, dan is hij vrijwel zeker van de eindoverwinning omdat hij kan rekenen op de steun van gematigd links en rechts.’ Zo gezegd, zo gedaan. Maar ik vervolgde met een vraag: ‘Hoe sterk kan een president zijn die is gekozen om wat hij niet is? Wakkert zo’n president de polarisatie niet alleen maar verder aan?’

Inmiddels zijn we vijf jaar en twee mondiale crises verder, en staan de presidentsverkiezingen weer voor de deur.… > Lees verder

De taal van het geweld (en omgekeerd)

Het is een vreemde titel voor een ‘roman’, zoals de genreaanduiding op de titelpagina luidt. Histoire de la violence: het klinkt eerder als een handboek of een wetenschappelijke studie, een historisch-filosofische analyse in de trant van Michel Foucaults Histoire de la folie (Geschiedenis van de waanzin, 1972) en Histoire de la sexualité (Geschiedenis van de seksualiteit, 1976-1984). Maar dat is het niet. De tweede roman van Édouard Louis (1992) vertelt een zeer nauwkeurig afgebakend, individueel verhaal, de geschiedenis van één geval van geweld, waarvan we algauw begrijpen dat het voor de schrijver en hoofdpersoon hét geweld is: het geweld dat hem is overkomen en dat zijn leven heeft veranderd.… > Lees verder

Waaghals, oorlogsheld, brokkenpiloot: Antoine de Saint-Exupéry  

Weinig boeken spreken zozeer tot de algemeen-kinderlijke verbeelding. Sterker nog, geen enkel boek behalve de Bijbel is in zoveel talen en dialecten vertaald (ongeveer 300, waaronder Chaucer’s English en Drents) en zo vaak over de toonbank gegaan (ongeveer 150 miljoen keer). Niet Dan Brown, Agatha Christie of J.K. Rowling is verantwoordelijk voor dat commerciële huzarenstukje, maar Antoine de Saint-Exupéry, wiens naam waarschijnlijk voorgoed verbonden zal blijven aan dat ene boekje: Le Petit Prince – oftewel De kleine prins, zoals de titel van de recente Drentse vertaling luidt.

Veel heeft het verhaal niet om het lijf, maar het is dan ook een sprookje.… > Lees verder

Hondstrouwe vertaalvrijheid: de Anna Karenina van Hans Boland

Ongelukkige gezinnen lijken allemaal op elkaar, maar een gelukkig gezin is dat altijd op zijn eigen manier.

Er bestaan geen statistieken van, maar de kans dat bovenstaande zin bij de gemiddelde hoger opgeleide Nederlander wel ergens een belletje doet rinkelen, lijkt me behoorlijk groot. Een flink stuk lager schat ik de kans in dat diezelfde Nederlander meteen beseft dat dit de beginzin van Anna Karenina is, en dan ook nog in een verminkte vorm. De termen zijn voor deze speciale gelegenheid namelijk omgedraaid: volgens Tolstoj (of diens verteller) lijken juist gelukkige gezinnen allemaal op elkaar en neemt alleen ongeluk individuele trekken aan.… > Lees verder