web analytics

Munster, Charles

Salzburgse schilder (omstreeks 1800) uit de romantische school. Over zijn werk is niets bekend, behalve dat hij graag in de natuur schilderde en een voorkeur had voor ruïnes en pittoreske plekjes. Charles Munster is tegenwoordig voornamelijk van belang vanwege het dagboek dat hij heeft nagelaten, waarin hij uitlegt waarom hij het schilderen reeds op jonge leeftijd opgaf. Na een al dan niet vrijwillige ballingschap van enkele jaren – over de redenen daarvan laat Munster zich niet uit – ontdekte hij bij zijn terugkeer naar het aartshertogdom Salzburg dat zijn geliefde Eulalie, die hem eeuwige trouw had gezworen, inmiddels getrouwd was met een zekere Spronck. Dat nieuws stemde de schilder diepbedroefd. Lusteloos dwaalde hij rond en bezocht de plekjes waar hij en Eulalie elkaar vroeger troffen.

Op een dag was Munster bij toeval getuige van de begrafenis van een jonge vrouw, en ontmoette daarbij een bijzonder voorkomende heer die hem vertelde dat ook hij ooit op jonge leeftijd zijn geliefde had verloren. Het bleek niemand anders dan Spronck te zijn, de echtgenoot van Eulalie. Ze waren op aandringen van haar stervende moeder getrouwd omdat Munster zelf dood werd gewaand. De kennismaking met de teruggekeerde schilder was een domper op Sproncks levensvreugde. Omdat hij merkte dat hij het geluk van twee mensen in de weg stond, pleegde hij zelfmoord. Eulalie weigerde evenwel van zijn dood te profiteren en trok zich terug in een klooster. Munster besloot haar voorbeeld te volgen, maar hij draalde onderweg en kwam uiteindelijk om het leven bij een overstroming van de Donau, zoals een naschrift bij de uitgave van het dagboek vermeldt. Het is niet duidelijk of het een ongeluk of zelfmoord betrof.

Hoewel Munster de schilderkunst reeds op zijn drieëntwintigste vaarwel zei, blijkt uit het dagboek duidelijk dat we met een kunstenaar te maken hebben. Met enige goede wil valt er zelfs een poëtica uit zijn notities te distilleren. Munster heeft een scherpe blik op de natuur, met in het bijzonder een fijn ontwikkeld gevoel voor de modificaties waaraan zij voortdurend onderhevig is. Eén en dezelfde plek kan op verschillende tijden van de dag of van het jaar een volledig verschillende sfeer uitademen. Zoals de artiest het zelf treffend verwoordt: ‘Hoeveel mensen zijn er niet die zich beklagen over de monotonie van de natuur, er slechts een steriel, slaapverwekkend schouwspel in ontdekken, alles in één oogopslag menen te hebben waargenomen en overzien, maar de onvolmaaktheid van hun genietingen aan niets anders te wijten hebben dan aan de gebrekkigheid van hun verbeelding en van hun organen? De kunstenaar daarentegen lijdt onder de onmacht van zijn vermogens en vervloekt zijn doeken en zijn paletten wanneer hij al die onnavolgbare nuances, veranderlijke aanblikken en wisselende uitdrukkingen opmerkt in het grote tableau van de prachtige schepping. – En wat een stof tot onzekerheid is het voor hem om één enkel deel van de horizon voortdurend te zien veranderen onder invloed van de seizoenen, de spelingen van het licht en alle gevoelens van zijn eigen hart.’

Het staat vast dat Munster de muze vaarwel zei na de tragische gebeurtenissen waarvan hij in zijn dagboek gewag maakt. Maar zijn beslissing was zeker ook ingegeven door een zekere creatieve onmacht, en waarschijnlijk bespoedigde het verraad van Eulalie zijn besluit. Het zou tot de 20ste eeuw duren, met dynamische schilders als Mouezy-Eon [zie aldaar], voordat de schilderkunst leerde omgaan met de invloed van de tijd op de schone natuur. [MdH]

  • Charles Nodier, Le Peintre de Saltzbourg, 1803

[Lemma uit Koen Brams, Encyclopedie van fictieve kunstenaars (Nijgh & Van Ditmar, 2000), © Martin de Haan]

Print Friendly, PDF & Email