web analytics

Tirade 26: Michaël

De laatste keer dat ik hem zag was op 20 april in Brussel, tijdens een grote EU-conferentie over literair vertalen. Hij zat in de cirkelvormige opstelling recht tegenover me en maakte met zijn duim verwoede gebaren bij wijze van denkbeeldige sms’jes die hij me stuurde om het bedenkelijke niveau van de bijdragen aan de kaak te stellen. ‘Jammer dat ik je telefoonnummer niet had, Martin,’ zei hij in de pauze.

In diezelfde pauze pakten we de draad weer op van ons eeuwige gesprek, dat dit keer al een jaar of zes onderbroken was geweest: over de kwaliteit van vertalingen. Hij, de boekenvreter, was van mening dat er in Nederland bedroevend slecht wordt vertaald, slechter dan in de ons omringende grote landen en ook slechter dan voorheen; dat laatste kon hij volstrekt objectief vaststellen, want waar hij vroeger pas iets negatiefs over een vertaling zei als hij minstens tien grote fouten had aangetroffen, had hij die grens inmiddels moeten verleggen naar twintig – anders was er geen beginnen meer aan. En hij begon meteen maar aan een opsomming: ‘televisiefotograaf’ in plaats van ‘cameraman’, dat soort dingen.

Zelf beweerde hij ook te kunnen vertalen, en ik geloof hem, want stilistisch talent had hij absoluut. Wat ik niet geloof is dat hij Houellebecqs roman Platform ook met twee volledige banen ernaast nog wel in twee maanden had kunnen omzetten in het Nederlands, zoals hij me schreef nadat hij mij op televisie voor treuzelvertaler had uitgemaakt en ik daar met een vriendelijk doch kordaat briefje op had gereageerd (tijd = kwaliteit). Dat was trouwens ook meteen mijn kennismaking met de drammer, de narcist, de machtswellusteling die hij ook kon zijn, want in de volgende uitzending herinnerde hij de kijkers nog even fijntjes aan dat boek waarvan de vertaling zo lang op zich liet wachten. Niet leuk, en vooral: waarom?

Maar we schreven voor dezelfde krant, hij overigens wat meer dan ik, en ook na het Platform-incident bleven we bij onze schaarse ontmoetingen aangenaam keuvelen over de kwaliteit van vertalingen. Zijn stukken las ik vaak met plezier, vaak ook met ergernis over de grote woorden, de borstklopperij en het schoolmeesterachtige moralisme, maar altijd met verbazing over zoveel eruditie. En waarschijnlijk gold voor hem hetzelfde als wat Proust opmerkt over Sainte-Beuve; in de vertaling van Marjan Hof: ‘Je kunt zeggen dat hij bij de vervaardiging van de vuurpijlen die hij tien jaar lang elke maandag met weergaloze pracht afschoot, de stof van blijvender boeken gebruikte, die daarmee verloren ging.’ Zijn lang aangekondigde debuutroman De denksporter is definitief niet verschenen.

Het bericht van zijn dood kwam gisteren als een grote schok. Ik zal nog vaak aan hem terugdenken.

[Verschenen op de website van Tirade, 29 juli 2009, © Martin de Haan]

Print Friendly, PDF & Email