web analytics

Tirade 17: Wandelen door Parijs

Afwisseling moet er zijn, dus laat ik maar eens voor wat kleur en beweging zorgen terwijl mijn medeblogger Rokus met vrouw en kind door Frankrijk fietst (hopelijk niet door het onweer dat nu boven de Morvan hangt).

Geen beter begin, in dat geval, dan een filmpje van een wandelende vertaler. Nietzsche zei het al in reactie op Flaubert, die had beweerd dat je alleen zittend kon denken en schrijven: ‘Daar heb ik je, nihilist! Het zitvlees is nu juist de zonde tegen de heilige geest. Alleen gelopen gedachten hebben waarde.’ En hij heeft groot gelijk, ook al komt er in de praktijk vaak weinig terecht van al die mooie wandelplannen.… > Lees verder

Bezienswaardigheden van Raymond Queneau

‘Wanneer ik erin zou slagen u duidelijk te maken wat het voor een mens kan betekenen met literatuur om te gaan, zou ik voor mijn gevoel het belangrijkste gedeelte van mijn opdracht vervuld hebben.’

Dat was de taak die Evert van der Starre (1935-2004) zich stelde toen hij in 1977 hoogleraar Franse letterkunde in Leiden werd. Het moet gezegd, hij had zijn uiterlijk mee: van zo’n forse, breedgeschouderde man met priemende ogen achter dikke brillenglazen wilde je als twintigjarige graag aannemen dat Montaigne en Pascal boeiende lectuur waren, ook al hadden ze de schijn tegen. En grappig was hij ook: zonder een spier te vertrekken doceerde hij zijn studenten dat de beroemde beeldhouwer Pigalle zijn naam ontleende aan het al even beroemde Parijse plein.… > Lees verder

Een hang naar heiligheid

We moeten kiezen. Dat is de wet van de wereld, daar helpt geen moedertjelief aan, dat kunnen geen luchthartig overboord gegooide goede voornemens verhullen. Voor weigeraars heeft de wereld geen pardon. Wie keuzes ontwijkt, zich niet aan voornemens houdt, niet probeert de kloof te dichten tussen wat hij wil en wat hij mag verwachten, moet sterk in zijn schoenen staan. Het valt niet mee je bestaansrecht te ontlenen aan de weigering je met het bestaan te verzoenen. Gebrek aan realiteitszin wordt over het algemeen weinig gewaardeerd.

De roman is genereuzer. Er is een familie van romanfiguren wier roeping het nu juist lijkt te zijn om stelselmatig alle keuzes uit de weg te gaan, en die daar van hun verwekkers alle gelegenheid toe krijgen.… > Lees verder

Een moderne Pythagoras: Raymond Queneau en het Getal

De wereld is alles wat het getal is. Het getal in kwestie is uiteraard 100,[1. Dit stuk is speciaal geschreven voor het honderdste nummer van het tijdschrift Raster.] dat wil zeggen 1 (want 1 + 0 + 0 = 1), dat wil zeggen 64 (want 6 + 4 = 10 en 1 + 0 = 1), dat wil zeggen 154 (want 1 + 5 + 4 = 10 en 1 + 0 = 1), dat wil zeggen 100.000.000.000.000 (want 1 + 14 × 0 = 1). Wie de wereld in een getal wil vatten, komt altijd op het getal 1 uit.… > Lees verder

Tovertaal 4: Groot nieuws voor de dichters

Poëzie vertalen is een heikele zaak. Vooral metrische en rijmende poëzie levert in vertaling maar al te vaak een bedroevend resultaat op, om een voor de hand liggende reden: hoe nauwer de vaargeul, hoe groter de kans dat het schip strandt, en vormvaste poëzie geeft de vertaler minder ruimte dan welke andere vorm van literatuur dan ook. Ik ken geen enkele metrische en rijmende vertaling die mij als tekst volledig overtuigt: rijmdwang, antimetrische verzen, lelijke parafrases, ook de allerbeste vertalers van dit soort poëzie ontkomen er niet aan. Toen ik onlangs in de gebruiksaanwijzing van Tovertaal las dat het programma ook rijmend en metrisch kon vertalen, was ik dan ook buitengewoon sceptisch, hoe verbluffend de verdere vertaalprestaties van het ding ook waren.… > Lees verder

De schrijver als eeuwige ander

Een foto uit 1975. Zestien mannen en één vrouw, verzameld in een tuin. We herkennen onder andere Italo Calvino, Georges Perec en, precies in het midden, zittend achter de rode tuintafel, Raymond Queneau. Het is een beroemde foto, genomen in het laatste jaar voor Queneaus dood. Hij draagt een lichtgrijs pak met donkere stropdas. Perec, met woeste haardos en nonchalante witte blouse, staat vlak achter hem.

Ik zie de foto voor het eerst in kleur, maar toch wordt mijn oog meteen weer naar dat raadselachtige middelpunt getrokken. Queneau lijkt hier de Onbewogen Beweger zelve, hij domineert het tafereel maar lijkt er tegelijkertijd buiten te staan.… > Lees verder