reeks het leven, een gebruiksaanwijzing
‘Waar ik er niet helemaal bij hoor, daar voel ik me thuis’
Rokus Hofstede is een auteur, al schrijft hij nooit onder eigen naam. Nu hij de prestigieuze Martinus Nijhoff Vertaalprijs 2021 krijgt, wordt de vertaler tot zijn grote verrassing uit de schaduw gehaald. ‘Benieuwd wat ik te zeggen heb.’
Guinevere Claeys
DSL, zaterdag 19 december 2020
Had iemand het me dan ingefluisterd? Het kon niet anders of het was me al ter ore gekomen dat hij dit jaar de laureaat zou worden van de Martinus Nijhoff Vertaalprijs. Waarom wou ik hem anders interviewen? Hij, Rokus Hofstede, een vertaler, thuis in volstrekte onzichtbaarheid.
Afgelopen week werd bekend dat onze trouwe medewerker Haan is genomineerd voor maar liefst twee vertaalprijzen: de 
Is marquise de Merteuil een protofeministe? Ik heb de vraag al eerder kort gesteld, mijn antwoord luidde toen ontkennend; ze vecht immers niet voor de positie van de vrouw, alleen voor haar eigen positie. Maar inmiddels heb ik een opmerkelijk tekstje van Laclos gelezen dat misschien een nieuw licht op deze hele kwestie werpt. In de Pléiade met de Œuvres complètes uit 1979, die nog altijd als standaarduitgave geldt, maakt het deel uit van een dossier met als overkoepelende titel Des femmes et de leur éducation. Eigenlijk zou ik het hele tekstje, getiteld Discours sur la question proposée par l’Académie de Châlons-sur-Marne en gedateerd 1 maart 1783 (dus kort na de verschijning van de Liaisons), hier moeten vertalen, en misschien doe ik dat nog wel een keer. 
‘Ik heet Cécile Volanges en niet Cécile de Volanges en dat is gek want mama heet wel madame de Volanges omdat ze van adel is.’ Zo – zonder komma’s op plaatsen waar je ze zou verwachten, en met kinderlijk veel nevenschikkende voegwoorden – zou een typische Cécile-zin er in mijn vertaling uit kunnen zien. Ze is het domme gansje van Riskante relaties, het vijftienjarige wichtje dat net uit de kloosterschool komt en aan wie marquise de Merteuil in een PS bij brief 105 schrijft: ‘O, ik vergeet nog iets… één ding. Probeer je stijl beter te verzorgen. Je schrijft nog altijd als een kind.’
Tijd is het alfa en omega van Prousts Op zoek naar de verloren tijd. De zevendelige roman begint met tijdsverlies – le temps perdu – en eindigt, glorieus en na meer dan drieduizend bladzijden, met tijdswinst: le temps retrouvé.
Vijf jaar later kwam ik eindelijk aan de vervulling van dat verlangen toe, in hetzelfde Galicische kustdorp. Ik las er deze zomer Job: roman over een eenvoudige man van Joseph Roth, in Oranjes vertaling uit 2007 (die hij verrichte onder Elly Schippers’ eindredactie).
De andere vier boeken van de 