Onlangs schreef ik op deze blog hoe ik, op 7 december in Stockholm, Annie Ernaux de hand schudde. Het rare was dat ik haar twee dagen later opnieuw tegenkwam. Ditmaal vond de ontmoeting plaats in Den Haag. Annie had de gedaante aangenomen van vijf vrouwen, of juister gezegd: vijf vrouwen – June Yanez, Hannah Hoekstra, Mariana Aparicio, Tamar van den Dop en Nettie Blanken – waren in haar huid gekropen. Ik heb het over de toneelbewerking, door Eline Arbo, van Ernaux’ De jaren bij het Nationale Theater.
Bevreemdend hoe in die voorstelling realiteit, literatuur en theater door elkaar liepen. Ernaux had in Les Années zes decennia van haar leven gecondenseerd tot een boek van ruim tweehonderd pagina’s, waarin ik als vertaler zes maanden had vertoefd.… > Lees verder
In de Franse pers wordt al van de heilige graal gesproken: de herontdekking én publicatie van een van de beroemdste kwijtgeraakte manuscripten ooit. Auteur: Marcel Proust, de man van tien miljoen – want zoveel lettertekens telt zijn megaroman À la recherche du temps perdu ongeveer, die daarmee volgens het Guinness Book of Records de twijfelachtige eer heeft het dikste boek ter wereld te zijn. Het nu teruggevonden manuscript, dat in de volksmond bekendstaat als ‘de roman van 1908’ of zelfs gewoon ‘de 75 vellen’, kan waarschijnlijk het best worden omgeschreven als de eicel van het grote werk, die alleen nog maar hoefde te worden bevrucht – wat niet lang daarna ook inderdaad gebeurde.… 
Afgelopen week werd bekend dat onze trouwe medewerker Haan is genomineerd voor maar liefst twee vertaalprijzen: de 
Is marquise de Merteuil een protofeministe? Ik heb de vraag al eerder kort gesteld, mijn antwoord luidde toen ontkennend; ze vecht immers niet voor de positie van de vrouw, alleen voor haar eigen positie. Maar inmiddels heb ik een opmerkelijk tekstje van Laclos gelezen dat misschien een nieuw licht op deze hele kwestie werpt. In de Pléiade met de Œuvres complètes uit 1979, die nog altijd als standaarduitgave geldt, maakt het deel uit van een dossier met als overkoepelende titel Des femmes et de leur éducation. Eigenlijk zou ik het hele tekstje, getiteld Discours sur la question proposée par l’Académie de Châlons-sur-Marne en gedateerd 1 maart 1783 (dus kort na de verschijning van de Liaisons), hier moeten vertalen, en misschien doe ik dat nog wel een keer. … 
‘Ik heet Cécile Volanges en niet Cécile de Volanges en dat is gek want mama heet wel madame de Volanges omdat ze van adel is.’ Zo – zonder komma’s op plaatsen waar je ze zou verwachten, en met kinderlijk veel nevenschikkende voegwoorden – zou een typische Cécile-zin er in mijn vertaling uit kunnen zien. Ze is het domme gansje van Riskante relaties, het vijftienjarige wichtje dat net uit de kloosterschool komt en aan wie marquise de Merteuil in een PS bij brief 105 schrijft: ‘O, ik vergeet nog iets… één ding. Probeer je stijl beter te verzorgen. Je schrijft nog altijd als een kind.’… 
Tijd is het alfa en omega van Prousts Op zoek naar de verloren tijd. De zevendelige roman begint met tijdsverlies – le temps perdu – en eindigt, glorieus en na meer dan drieduizend bladzijden, met tijdswinst: le temps retrouvé.… 
Vijf jaar later kwam ik eindelijk aan de vervulling van dat verlangen toe, in hetzelfde Galicische kustdorp. Ik las er deze zomer Job: roman over een eenvoudige man van Joseph Roth, in Oranjes vertaling uit 2007 (die hij verrichte onder Elly Schippers’ eindredactie).… 
De andere vier boeken van de