web analytics

Dankwoord bij de aanvaarding van de Martinus Nijhoffprijs 2021

Geachte aanwezigen en virtueel aanwezigen,

De aanstichters van de rel rond de Nederlandse vertaling van het gedicht van Amanda Gorman verdienen onze erkentelijkheid. Hun is in een handomdraai datgene gelukt waar de vertaalwereld al decennialang voor ijvert: vertalers zijn zichtbaarder dan ooit. Toegegeven, het gaat hier om een zichtbaarheid die buitenliterair is. Amanda Gorman, ‘a skinny black girl’ in felgele Prada-jas en met felrode Prada-hoofdband, gaf op Joe Bidens inauguratie een spectaculair, wereldwijd gemediatiseerd spokenwordoptreden; haar voordracht, haar ‘snappy look’, haar huidskleur vormden in de context van het huidige Amerika een krachtig statement. Waarschijnlijk was er in de geschiedenis van de poëzie nooit een dichter zo zichtbaar als zij.… > Lees verder

Een zondvloed van vóór de zondvloed: Roorda vertalen

[De sedert 2009 bestaande vertaalrubriek op de site van Athenaeum Boekhandel is haast ongemerkt een fundgrube geworden van buitenlandse literatuur in Nederlandse vertaling, en daarmee van de Nederlandse vertaalcultuur als zodanig. Op 14 juni 2021 verscheen dit stukje over stukjesschrijver Roorda, over de paraplu en Mussolini, en over het compenseren van een werkwoordspelige voetnoot – naar aanleiding van de verschijning van Roorda’s Het vrolijke pessimisme en Mijn zelfmoord, twee van de Schwob-lentetitels]

Minuscule schokjes

Regen is antediluviaal.*

* De lezer vergeve mij deze zondvloed van vóór de zondvloed. (Noot auteur)

Wie Roorda wil vertalen, mag de woordspeling niet schuwen.

> Lees verder

Henri Roorda, Het vrolijke pessimisme (fragment)

Aan straatstenen denk ik niet vaak. Ik loop erop en denk aan andere dingen. Sinds een paar dagen echter geven straatstenen me stof tot nadenken.

Men is doende in mijn buurt nieuwe bestrating te leggen. Stevige vrachtwagens hebben her en der op het trottoir – want het wegdek mag niet worden geblokkeerd – straatstenen uitgestort. Ze vormen enorme hopen, waar de voetganger elk vijandig contact mee mijdt. Die straatstenen lopen in de tienduizenden. Binnenkort zullen er evenveel nodig zijn voor de andere stadsbuurten. En in alle steden van de wereld zijn er straten die om de zoveel tijd opnieuw moeten worden aangelegd.… > Lees verder

‘Wie vlooien heeft, is niet alleen’. Het parasitaire schrijverschap van Henri Roorda, alias Balthasar (1870-1925) (inleiding)

‘Al geruime tijd ben ik van plan een boekje te schrijven onder de titel Het vrolijke pessimisme. Die titel bevalt me. Ik vind dat hij een mooie klank heeft, en hij drukt aardig uit wat ik zou willen zeggen. Maar ik heb geloof ik te lang gewacht. Ik word oud en mijn boekje zal waarschijnlijk meer pessimisme dan vrolijkheid bevatten. Ons hart is niet de volmaakte thermosfles die de gloed van onze jeugd tot het einde toe zonder warmteverlies bewaart.’ Zo opent Mijn zelfmoord, de tekst waarin Henri Roorda, Frans-Zwitsers schrijver van Nederlandse origine, zijn zelfverkozen dood rechtvaardigt.

Voordat hij de daad bij het woord voegde, schreef Roorda een oeuvre bij elkaar dat hem maakte tot, naar verluidt, ‘de grootste humorist van Franstalig Zwitserland’.… > Lees verder

Un déluge antédiluvien: traduire Roorda

‘La pluie remonte à la plus haute antiquité1.’ Note en bas de page : ‘1 Je prie le lecteur de bien vouloir excuser cette pluie qui « remonte » (N.d.A). (Henri Roorda, ‘Le parapluie’, in : Le Roseau pensotant, 1923)

Qui se targue de traduire Henri Roorda, quelle que soit sa langue-cible, doit se préparer à jouer sur les mots. Roorda, Lausannois d’ascendance néerlandaise (1870-1925), prof de mathématiques et pédagogue rebelle, auteur pessimiste et facétieux à la langue ‘délicieusement impromptue et primesautière’ (Edmond Gilliard), a écrit durant une petite décennie des chroniques dans des journaux comme La Gazette de Lausanne et La Tribune de Genève.… > Lees verder

Translatio! Tirades vertalersquestionnaire

Welk boek heeft u nooit aan een uitgever kunnen slijten?

In april 2004 leest Pierre Michon in Brussel enkele teksten voor. Michaux? Michon. U kent hem niet? Geen wonder, hij is al jaren een van de best bewaarde geheimen van de Franse letteren. Ongeëvenaard zijn de evocatieve kracht en stilistische rijkdom van zijn flamboyante en tegelijk laconieke proza. Dat is althans mijn onbescheiden mening, maar ik ben dan ook zijn vertaler, zijn ambassadeur in de lage landen.

De ontmoeting vindt plaats in de Gotische Zaal van het Brusselse stadhuis, aan de Grote Markt, ter gelegenheid van de tweejaarlijke literaire manifestatie ‘Het Groot Beschrijf’.… > Lees verder