Vaak wordt me gevraagd waarom de Nederlandse titel van Houellebecqs Soumission niet Onderwerping luidt, in plaats van Onderworpen. Ik ben daarin niet over één nacht ijs gegaan. Het Franse soumission is de letterlijke vertaling van islam, wat zoiets als ‘overgave’ betekent: de overgave van de mens aan God. Het Franse woord is dominant passief. Het Nederlandse woord ‘onderwerping’, daarentegen, is dominant actief en zou als titel onmiddellijk worden gelezen als ‘bedwinging, beteugeling, onderdrukking’. Dat wilde ik voorkomen. Toch zou de eenduidig passieve titel Overgave (bij De Arbeiderspers al ingepikt door Arthur Japin, en dus sowieso geen optie) ook niet echt goed zijn geweest, want ‘soumission’ kán een actieve betekenis hebben, zoals ‘onderwerping’ trouwens ook een passieve betekenis kan hebben (beide worden overschaduwd door de dominante betekenis, tenzij de context anders bepaalt). De oplossing vond ik in het bijvoeglijk naamwoord en voltooid deelwoord ‘onderworpen’, dat als elliptische, suggestieve titel zowel kan duiden op een passieve geestestoestand als op het eindpunt van een actief proces: je kunt zeggen dat de hoofdpersoon onderworpen (gedwee) is, maar ook dat hij en zijn land uiteindelijk zijn onderworpen (bedwongen) na een ontwikkeling die het boek beschrijft.
Bij dat alles moeten we overigens niet vergeten dat het woord ‘soumission’ ook ín de tekst voorkomt en daar uiteraard op dezelfde manier moet worden vertaald.
