web analytics

Tirade 2: Lezerspost

Onlangs kreeg ik via de uitgever een berichtje doorgestuurd van een mevrouw die een van mijn vertalingen had gelezen. Het was geen bijzonder vriendelijk berichtje. Om een idee te geven: ‘Ik ben heel erg teleurgesteld in de vertaling in het Nederlands, dat zo slecht is dat ik het nauwelijks Nederlands zou willen noemen. De stijl en woordkeus lijken echt nergens op.’

Zulke negatieve lezerspost krijg ik niet vaak, positieve trouwens ook niet: samen nog geen vijf reacties per jaar, afgezien van de veel frequentere pogingen om via mij door te dringen tot ‘mijn’ schrijvers (Houellebecq en Kundera vooral) of uit mijn mond te vernemen wat die schrijvers nu eigenlijk hebben bedoeld.… > Lees verder

De zichtbare vertaler 13: Vertalen in Europa (vervolg)

Herinnert u zich Diego Marani nog, de sympathieke ambtenaar van de Europese Commissie die ons, de verenigde literair vertalers van Europa, in Arles de tip gaf om de volksliederen van alle EU-lidstaten in alle EU-talen te vertalen en uit te brengen op cd-rom, met steun van de Commissie? Inmiddels heb ik niet alleen berekend dat die cd-rom maar liefst 594 vertalingen zou moeten bevatten (want we hebben het over 27 volksliederen die in 22 talen vertaald moeten worden – nog afgezien van de 44 minderheidstalen), maar heeft ook Marani zelf niet stilgezeten.

Op maandag 20 april vond er namelijk in Brussel, bij mijn weten voor het eerst, een groot symposium over literair vertalen plaats, georganiseerd door de sympathieke ambtenaar-romancier.… > Lees verder

Les enjeux culturels de la traduction dans le bassin méditerranéen

MARTIN DE HAAN – Avant de présenter les participants à cette table ronde, je voudrais commencer par une petite anecdote. Nous sommes ici au bord de la Méditerranée, et il me vient l’image d’un passeur d’eau, qui est bien sûr le traducteur. Quand j’ai utilisé cette expression, passeurs d’eau, dans un manifeste pour la traduction littéraire publié en Hollande, la traduction française du terme néerlandais veerlieden a donné… « gens de plume » ! C’est que le mot veer, bac, a aussi le sens de « plume », et la traductrice a tout de suite fait le lien. Nous nous inscrivons de fait dans un double contexte, à la fois passeurs et auteurs – car une traduction n’est jamais qu’un simple déplacement où le texte reste identique à lui-même, c’est aussi un déplacement dans le sens de transformation, une création d’un texte nouveau (protégé par le droit d’auteur).… > Lees verder

De inkomenspositie van literair vertalers in Europa

‘The most depressing study about translation I’ve ever heard about.’ In die termen kwalificeert de befaamde Chad Post op zijn weblog ‘Three Percent’ het vergelijkende onderzoek naar de inkomenspositie van literair vertalers in Europa dat ik samen met Holger Fock en Alena Lhotová heb uitgevoerd namens de Europese vertalersraad CEATL (Conseil européen des associations de traducteurs littéraires). Inderdaad zijn de conclusies moeilijk anders dan onthutsend te noemen. In geen enkel Europees land kunnen literair vertalers op een fatsoenlijke manier rondkomen van hun beroep – met alle gevolgen van dien voor de vertalers zelf en de kwaliteit van hun werk.… > Lees verder

De zichtbare vertaler 12: De wet van Verhoef

Een van de wat ludiekere aspecten van het professionele vertalerschap is zonder twijfel het onderhandelen over contracten. Sinds het bestaan van het onvolprezen modelcontract is de speelruimte uiteraard gering, maar dat maakt het er alleen maar ludieker op: hoe minder je te verliezen of te winnen hebt, hoe speelser het spel.

Het principe van onderhandelen is eenvoudig: de ene partij wil iets, de andere partij wil het niet en het spel kan beginnen. Meestal wil de uitgever iets en de vertaler niet, namelijk dat het manuscript wordt ingeleverd binnen een onmogelijke termijn. Maar dat verlangen kan de tegenpartij op zijn beurt doen verlangen naar een compensatie voor de gedorven vrije avonden, weekends en vakanties (het is altijd slim om te doen alsof je die gewoonlijk wel hebt), en zo tekent zich een krachtenspel af waarvan de uitkomst van tevoren allerminst vaststaat.… > Lees verder

De zichtbare vertaler 11: Klagen over geld

‘Ik snap niet waarom vertalers altijd zo moeten klagen over geld,’ mailde een bekende Nederlandse schrijfster mij dit voorjaar. De meeste schrijvers hebben het ook niet breed, en die hoor je nooit, was haar redenering.

Daar zit wat in, en toch ook weer niet. Behalve heel veel overeenkomsten is er namelijk één groot beroepsmatig verschil tussen schrijvers en vertalers: literaire vertalers werken doorgaans in opdracht, literaire schrijvers niet. En daarmee is meteen ook de reden tot klagen gegeven, want wie zou er niet klagen als iemand hem zei: ‘Ik heb een mooie opdracht voor je, zes maanden keihard werken, je krijgt er 6000 euro voor.’… > Lees verder