Mijn definitieve literaire tekst over Brussel is niet geschreven door een Belg maar door een migrant, de Pool Józef Teodor Konrad Nalecz Korzeniowski, beter bekend als Joseph Conrad (1857-1924), die zich na een loopbaan in de Britse marine tot Engelsman liet naturaliseren en zich ontpopte als Engelstalig schrijver, een van de grootste van de twintigste eeuw. In de novelle Heart of Darkness (1899), een op autobiografische ervaring gebaseerd relaas van een reis naar de Congolese binnenlanden in de tijd dat dat land het privébezit was van de Belgische koning Leopold II en eufemistisch ‘Congo Vrijstaat’ heette, speelt maar een fractie van de handeling, aan het begin en het eind van het verhaal, zich in Brussel af.… > Lees verder
De demon van de letter
Een goede vertaling is het werk van twéé auteurs. In de context van Antoine Bermans vertaalethische voorstellen kan het geen kwaad die open deur nog eens in te trappen, want hoe belangrijk ‘L’éthique de la traduction’ binnen de geschiedenis van de vertaaltheorie ook mag zijn geweest, en hoe suggestief het vandaag de dag nog altijd is, de praktische relevantie ervan wordt ondermijnd door wat ik wil karakteriseren als het scholastisch a priori waarvan Berman getuigt. Een ethiek die het Vreemde en het Andere zalig verklaart kan niet recht doen aan de tegenstrijdige eisen waaraan vertalers in de praktijk blootstaan. Dat kan alleen een ethiek die expliciet erkent dat vertalers stilistisch autonoom zijn, oftewel auteurs.… > Lees verder
Henri Michaux, ‘Hoekpijlers’ (fragmenten)
[De Franse dichter van Belgische oorsprong Henri Michaux (1899-1984) werkte in de laatste decennia van zijn leven aan een soort poëtisch vademecum, een distillaat van opstandige wijsheid, ergens halverwege cynisme en taoïsme, getiteld Poteaux d’angle (Hoekposten). In 1971 verscheen een eerste uitgave van deze aan zichzelf en aan de lezer gerichte tegendraadse maximen en bezweringen. In 1979 en 1981 volgden vermeerderde, verbeterde versies. Een door Jacq Vogelaar vertaalde selectie uit Poteaux d’angle is onder de titel Hoekposten gepubliceerd in Raster 23 (1982). De hierna volgende fragmenten zijn niet eerder vertaald. Ze zijn verschenen in een ruimere vertaalde selectie, gepubliceerd in december 2015 bij de Gentse uitgeverij Zegwerk, gespecialiseerd in aparte boekwerken.… > Lees verder
‘Photographie of iets dergelijks’
Het kartelrandje doet herkomst uit een Belgisch familiealbum vermoeden, de locatie van de afbeelding is naar alle waarschijnlijkheid Congo, of liever de Congo, zoals het in Vlaanderen gallicistisch heette, en de tijden zijn koloniaal, het tafereel speelt zich vóór 1960 af. Wat opvalt op de zwart-witfoto is het contrast – niet zozeer tussen de zwarte man en de witte auto; dát contrast stemt overeen met wat bekend is over de sociale verhoudingen in Congo voorafgaand aan de onafhankelijkheid; hier wordt rijkdom uitgestald, of althans vereeuwigd, zowel de rijkdom vertegenwoordigd door het toenmalige bezit van zo’n auto in Leopoldville en omstreken als de rijkdom belichaamd door een privé-chauffeur.… > Lees verder
Marcel Broodthaers, ‘Standbeelden van Brussel’ (fragment)
Het was verschrikkelijk.
De wind blies met de woeste kracht van een tornado.
Dakpannen en schoorstenen werden opgezogen naar de hemel
in zuilen van vergruizeld puin.
De wind in staat van waanzin gaf de stad een ander aanzicht.
Standbeelden,
huurlingen, stonden op wacht in de veroverde vesting.
Ze worstelden met trage gebaren.
Guy Debord, De spektakelmaatschappij & Commentaar op de spektakelmaatschappij (fragment)
Generaal Noriega genoot begin 1988 kortstondig mondiale bekendheid. Hij was dictator zonder titel van Panama, land zonder leger, en voerde er het bevel over de Nationale Garde. Want Panama is niet echt een soevereine staat, het is gedolven voor zijn kanaal, niet andersom. De munteenheid is de dollar, en het echte leger dat er gestationeerd is, is evenzeer buitenlands. Noriega had dus carrière gemaakt als generaal-politieagent voor de bezetter, en in dat opzicht was zijn carrière identiek aan die van Jaruzelski in Polen. Hij importeerde drugs in de VS, want Panama is niet winstgevend genoeg, en hij exporteerde zijn ‘Panamese’ kapitalen naar Zwitserland.… > Lees verder