web analytics

Berichten

Geplaatst op

Vertalersgeluk

Twaalf redenen om je te verkneukelen:

•    dat je door een van je uitgeverijen (de Arbeiderspers) wordt gevraagd een van de weinige nog onvertaalde teksten van een van je lievelingsschrijvers (Georges Perec) te vertalen;

•    dat je een beroep kunt doen op een meedenkende collega (vriend Haan) om uit het schier oneindige aantal mogelijke vertalingen van de titel (L’art et la manière d’aborder son chef de service pour lui demander une augmentation) de beste of toch tenminste de betere oplossing te kiezen (Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen);

•    dat Perecs boek gaat over een employé die pogingen in het werk stelt om het met zijn afdelingschef over opslag te hebben, niet over een vertaler die met zijn uitgever wil onderhandelen over naamsvermelding op het omslag van zijn boek; de employé krijgt zijn opslag niet, de vertaler zijn naamsvermelding wel (in ruil voor het schrijven van het flap- en prospectustekstje), waarbij hij vooral de ontwerper (Steven van der Gaauw) mag bedanken voor diens bijzonder geslaagde proeve van evenwichtskunst;

•    dat Perecs tekst hilarisch maar ook historisch is, ‘uit de tijd’, ‘gedateerd’ – oorspronkelijk gepubliceerd in 1968 in een obscuur tijdschrift, en pas in 2008 in boekvorm verschenen.… > Lees verder

Geplaatst op

Wikipedia voor vertalers (2)

Vertalers die iets willen doen aan de opmerkelijk schamele aanwezigheid van hun beroepsgroep op Wikipedia (zie deel 1 van dit reeksje), hoeven zich niet te beperken tot het toevoegen van vertalersnamen in de bibliografieën van hun (of andermans) auteurs. Vaak zullen ze namelijk ontdekken dat er aan hun auteurs nog geen Nederlandse pagina is gewijd, en wat ligt in dat geval meer voor de hand dan er zelf een te beginnen? Daarmee kunnen ze niet alleen hun eigen zichtbaarheid vergroten, maar ook die van ‘hun’ taalgebied. Tegelijk helpen ze op die manier de ondervertegenwoordiging wegwerken van artikelen op het gebied van literatuur, die op Wikipedia een relatief veel kleiner aandeel hebben dan bijvoorbeeld de artikelen over sport.… > Lees verder

Geplaatst op

Wikipedia voor vertalers (1)

De ‘vrije encyclopedie Wikipedia’ heeft zich in haar tienjarige internetbestaan ontwikkeld tot een vraagbaak voor zo ongeveer alles, en ook informatiebehoeftige vertalers maken er op grote schaal gebruik van. Die vertalers zelf schitteren in de encyclopedie echter door afwezigheid. Er bestaan vrijwel geen aan buitenlandse auteurs gewijde pagina’s waar vertalersnamen worden vermeld in de bibliografie. Sowieso is het aantal aan buitenlandse auteurs gewijde lemma’s onthutsend klein. En de categorie ‘Nederlands vertaler’ bevat maar een schamele handvol hedendaagse vertalers. Ter vergelijking: de lijsten van Nederlandse en Vlaamse schrijvers op Wikipedia zijn indrukwekkend – om nog maar te zwijgen over de schier onafzienbare lijsten van Nederlandse en Belgische voetballers.… > Lees verder

Geplaatst op

Stoelen

Sommige beelden behoeven geen commentaar, zelfs al versta je de bijbehorende tekst niet. Dit hilarische interview van Milan Kundera met Roger Grenier bijvoorbeeld, een van de weinige beelddocumenten die ik van de schrijver ken, op 31 oktober 1968 (dus kort na de Russische inval in Tsjecho-Slowakije!) uitgezonden door de ORTF. Kundera woonde toen nog niet in Frankrijk, en wist nog niet hoe slecht (kitscherig-verfraaiend) die eerste vertaling van De grap was.

Ter compensatie hier een fragment uit een interview dat Viviane Forrester Kundera afnam in Rennes, waar hij de eerste jaren na zijn gedwongen emigratie (in 1975) woonde. Het interview werd door Antenne 2 uitgezonden op 9 november 1976 (tip: beginnen bij 0:39, na de lange aftiteling).… > Lees verder

Geplaatst op

Vertaalcensuur (2)

Halverwege de jaren 90 viel mij de opdracht te beurt om een bundel essays en aforismen van de Roemeens-Franse auteur Emil Cioran te vertalen, Écartèlement (1979), een van zijn laatste titels. Het boek opent met vier thematisch verwante essays, feitelijk de tekstuele restanten van een mislukte poging om een samenhangende verhandeling over het ‘einde van de geschiedenis’ te schrijven. Cioran ontpopt zich in die essays als een klassieke onheilsprofeet; de eindfase van het historische proces hangt voor hem niet samen met het failliet van een welbepaalde ideologie, maar met de ophanden zijnde, wereldomspannende catastrofe; de apocalyptische visioenen uit de Openbaring van Johannes zijn in deze essays Ciorans belangrijkste intertekstuele referentie.… > Lees verder

Geplaatst op

Vertaalcensuur (1)

Een klassiek geval van vertaalcensuur: de Duitse vertaling van Willem Elsschots Tsjip, het autobiografisch geïnspireerde boek dat hij in 1933 publiceerde over zijn eerste kleinzoon. Die Duitse versie, meteen ook de vroegste vertaling van Elsschots werk, verscheen in 1936 onder de titel Tschip bij de Berlijnse uitgeverij Holle & Co. Voor de vertaling tekende Else von Hollander-Lossow.

In de correspondentie van Elsschot met uitgever G. Holle is de affaire rond de censuur van Tsjip op de voet te volgen. Een goede samenvatting ervan geeft Elsschot zelf wanneer hij in 1938 een klein ‘dossier Holle’ samenstelt, bedoeld als weerlegging van de suggestie dat hij van de verminking van zijn boek op de hoogte zou zijn geweest, dus als bewijsmateriaal tegen degenen die hem, in zijn eigen woorden, ‘in een hoek kunnen dringen’, lees: kunnen verdenken van heulen met de vijand.… > Lees verder