web analytics

Auteur: Martin de Haan

Geplaatst op

Hondstrouwe vertaalvrijheid: de Anna Karenina van Hans Boland

Ongelukkige gezinnen lijken allemaal op elkaar, maar een gelukkig gezin is dat altijd op zijn eigen manier.

Er bestaan geen statistieken van, maar de kans dat bovenstaande zin bij de gemiddelde hoger opgeleide Nederlander wel ergens een belletje doet rinkelen, lijkt me behoorlijk groot. Een flink stuk lager schat ik de kans in dat diezelfde Nederlander meteen beseft dat dit de beginzin van Anna Karenina is, en dan ook nog in een verminkte vorm. De termen zijn voor deze speciale gelegenheid namelijk omgedraaid: volgens Tolstoj (of diens verteller) lijken juist gelukkige gezinnen allemaal op elkaar en neemt alleen ongeluk individuele trekken aan.… > Lees verder

Geplaatst op

De waarschuwing van Houellebecq

Frankrijk, voorjaar 2022. Het is weer tijd voor de presidentsverkiezingen, vijf jaar nadat de razend impopulaire socialist François Hollande op wonderbaarlijke wijze is herkozen, enkel en alleen omdat zijn tegenstander in de tweede ronde nog minder populair was: ook gematigd rechts stemde tegen de extreemrechtse kandidate, Marine Le Pen van het Front National.

Maar in 2022 haalt de socialistische kandidaat, Manuel Valls, niet eens de tweede ronde. Die eer is voorbehouden aan, opnieuw, Marine Le Pen en een volstrekte nieuwkomer in de Franse politiek: Mohammed Ben Abbes, leider van de in juni 2017 opgerichte Moslimbroederschap, die met steun van links én gematigd rechts uiteindelijk ook de verkiezingen wint.… > Lees verder

Geplaatst op

Georges Simenon, Weduwe Couderc, fragment

Hij liep. Hij was alleen op zeker drie kilometer weg waar om de tien meter schuin de vlijmscherpe schaduw van een boomstam op neerviel, en met grote stappen, maar zonder zich te haasten, ging hij van schaduw naar schaduw. Omdat het tegen twaalven was en de zon bijna op zijn hoogste punt stond, gleed er een korte, lachwekkend gedrongen schaduw voor hem uit, de zijne.

De weg liep kaarsrecht omhoog naar de top van een helling, waar hij abrupt leek op te houden. Links klonk gekraak in het bos. Rechts was in de velden, die bol stonden als een grote vrouwenborst, één enkel paard te zien, ver weg, een wit paard dat een ton op wielen voorttrok; en in hetzelfde veld een vogelverschrikker die misschien een mens was.… > Lees verder

Geplaatst op

Krenten in de pap: nieuwe Baudelairevertalingen van Paul Claes

‘Wij van Claes adviseren Claes’

Met dat motto typeerde Vincent Hunink, veelgeprezen vertaler van onder anderen Tacitus en Seneca, ooit de basishouding van zijn al even veelgeprezen collega Paul Claes. ‘Paul Claes kan er geen genoeg van krijgen. In artikel na artikel verdedigt hij zijn eigen vertalingen via kritiek op andermans werk’, schreef Hunink in het vertaaltijdschrift Filter, en er zijn inderdaad nauwelijks auteurs te bedenken die Claes heeft vertaald zónder zijn voorgangers (en opvolgers, denk aan de Joyce-vertalers Henkes en Bindervoet) te bekritiseren. De enige uitzondering is misschien Rimbaud: Claes vermeldt in de herziene editie van zijn vertalingen het bestaan van de prachtige versie van Hans van Pinxteren niet eens – ook een manier om afstand te nemen van een concurrent.… > Lees verder

Geplaatst op

Hoe Hof en Haan victorie kraaiden

Wat is het grootste vertaalprobleem dat u bent tegengekomen?

Elke tekst is onvertaalbaar tot het tegendeel is bewezen. Zo ook het werk van Marcel Proust. Zijn eindeloos lange zinnen zijn een grote uitdaging voor een Nederlandse vertaler, omdat het Nederlands zich (met name door de plaats van de persoonsvorm, de beperkte verbuigingsmogelijkheden en de onmogelijkheid om deelwoorden los op te hangen in de zin) minder goed leent voor het maken van eindeloos lange zinnen dan het Frans.

In een van die zinnen beschrijft Proust hoe zijn hoofdpersoon in het Bois de Boulogne mevrouw Swann ziet aankomen in een ‘incomparable victoria’. De naam van het rijtuig komt zelf als een victorie in de zin, die na onderwerp en gezegde (‘Je voyais’) het lijdend voorwerp (de weergaloze victoria) meer dan honderd woorden lang weet uit te stellen door plaatsing van een tussenzin en vier bepalingen.… > Lees verder

Geplaatst op

Nieuw vertalersgeluk

En daar ging hij dan, de Europese Literatuurprijs 2012, naar Julian Barnes en zijn vertaler Ronald Vlek. Pech voor het duo Houellebecq/De Haan, dat evenwel niet bij de pakken neer wenst te zitten en zijn zinnen heeft gezet op een revanche in het mooie jaar 2017.

Dat schreef ik in 2012, en eerder dan verwacht is het dan zover: het duo Houellebecq/De Haan is met Onderworpen opnieuw genomineerd voor de Europese Literatuurprijs, niet in 2017 maar in 2016.

De andere vier boeken van de shortlist heb ik niet gelezen, maar in de wandelgangen valt al te horen dat een vierde Franse winnaar in zes jaar Europese Literatuurprijs erg onwaarschijnlijk (of ronduit een schande) zou zijn.… > Lees verder