web analytics

Auteur: Martin de Haan

Geplaatst op

Bloeiende meisjes

Vaak gestelde lezersvraag: gaan wij verder met Proust, en zo ja, wanneer valt het volgende deel te verwachten?

De beslissing om verder te gaan is al een tijdje genomen. De uitgever is enthousiast, wij zien het wel zitten om tot ver na de pensioengerechtige leeftijd onmogelijke zinnen te vertalen, het enige probleem is de financiering. Proust vertalen is véél tijdrovender dan een doorsnee literaire roman, en het Nederlands Letterenfonds heeft in de vereenvoudigde nieuwe werkbeursregeling geen aparte plaats meer ingeruimd voor extreem moeilijke projecten. Het komt erop neer dat we nog ongeveer een half boek moeten zien te ‘dekken’. (NB Uitgevers zijn geen werkgevers die hun vertalers keurige salarissen betalen.… > Lees verder

Geplaatst op

Het model-Driessen

Vertaal letterlijk, tenzij het resultaat geen goed Nederlands is.

Elke vertaling moet een goed overwogen compromis zijn tussen enerzijds respect voor de brontekst en anderzijds dienstbaarheid aan de lezer. Als die twee met elkaar in conflict komen, moet het eerste altijd de doorslag geven, met andere woorden, moet de dienstbaarheid wijken voor de trouw.

Was getekend: Hans Driessen – als zijn woorden (uit het nawoord bij Berlijn Alexanderplatz) tenminste correct worden geciteerd door de jury van de Filter Vertaalprijs 2016 (Filter 23:1, p. 6). Maar daar mogen we wel van uitgaan.

Ik heb Hans Driessen erg hoog zitten als vertaler.… > Lees verder

Geplaatst op

De witte geur van roet (bis)

In Swanns kant op laten wij het haardvuur de hele ruimte witkalken met de geur van roet. Marco Kamphuis noemde dat in zijn NRC-recensie een ‘uiterst ongelukkige vertaling’ – waarop wij reageerden met de constatering dat het een ‘prachtig oxymoron’ uit de koker van Proust zelve betreft: badigeonner = witkalken.

Geuren hebben geen kleur. Heel strikt genomen is er dus niet eens sprake van een oxymoron (een schijnbaar onmogelijke verbinding van twee tegengestelde begrippen, zoals ‘een bejaard kind’ of ‘zwarte sneeuw’). Toch heeft het beeld een sterk schrikeffect, want het overgrote deel van de lezers zal in een eerste opwelling dezelfde reactie als Kamphuis hebben: de geur van roet is niet wit, maar zwart.… > Lees verder

Geplaatst op

Opfriscursus alexandrijnherkenning

Een lezer van mijn vorige blogpost wijst me erop dat noch de Franse zin uit de Code pénal, noch mijn Nederlandse vertaling ervan een alexandrijn is. Ik was er al een beetje bang voor, want ons alexandrijnherkennend vermogen is niet meer wat het was. Tijd voor een kleine opfriscursus.

De alexandrijn, die zijn naam dankt aan de 12de-eeuwse Roman d’Alexandre, is in het Nederlands een zesvoetige jambe, in het Frans (dat geen versvoeten kent) een twaalflettergrepige versregel met twee vaste heffingen (de 6e en de 12e lettergreep) en twee vrije – volgens de klassieke regels althans, want sinds Hugo en Baudelaire worden ook vrijere alexandrijnen (zonder cesuur, bijvoorbeeld in drie gelijke delen) correct bevonden.… > Lees verder

Geplaatst op

Schuin en vlijmscherp

‘Tout condamné à mort aura la tête tranchée.’ Met die (volgens de moderne regels) volmaakte alexandrijn, afkomstig uit de Franse Code pénal, begint het vijfde hoofdstuk van Georges Simenons La veuve Couderc. Het wetsartikel, plotseling opgedoken vanuit de nevelen van de herinnering, krijgt algauw een obsessief karakter voor de hoofdpersoon, Jean: hij moet er steeds opnieuw aan denken, in totaal twaalf keer – één voor elke lettergreep.

 

Het lijkt een wat vreemd wetsartikel. Alsof de wetgever, bang dat sommige boeven hun gerechte straf zullen ontlopen, voor de zekerheid maar even vermeldt dat élke terdoodveroordeelde toch echt ter dood moet worden gebracht.… > Lees verder

Geplaatst op

Alles van nut is betekenisloos: Walter Benjamin

Walter Benjamin (1892-1940) was een van de oorspronkelijkste Duitse denkers van de vroege twintigste eeuw. Met zijn taal- en geschiedfilosofie, die het aanzien heeft van een niet-religieuze theologie, kan hij als de Joodse tegenhanger van zijn tijdgenoot Martin Heidegger worden beschouwd. Benjamin stierf jong en onbekend door aan het begin van de Tweede Wereldoorlog een einde aan zijn leven te maken na een mislukte poging om naar Spanje te vluchten. Hij zou zelf verbaasd zijn geweest over de roem die hem na de oorlog ten deel viel.

Alles wat hierboven staat is waar, en toch zegt het weinig. Ook het toevoegen van extra informatie heeft niet erg veel zin.… > Lees verder