Derde en laatste post over Kundera en de ‘moraal van het wezenlijke’. In het vorige stukje meldde ik al dat Kundera in de jaren 50 een overtuigd communist was. Daar heeft hij nooit een geheim van gemaakt: lees Het boek van de lach en de vergetelheid er maar op na. Kundera’s hele officiële oeuvre sinds De grap kan worden gezien als een kritiek op de illusie (die eigen is aan alle ideologieën, niet alleen aan het communisme) dat het paradijs hier op aarde kan worden gevestigd als je maar zorgt dat alles verdwijnt wat zich daartegen verzet (inclusief andere definities van dat paradijs).… > Lees verder
Kundera’s rode roos
Aansluitend bij het vorige: Milan Kundera zelf past de ‘moraal van het wezenlijke’ zeer streng toe op zijn eigen werk. Zijn officiële oeuvre telt nu één verhalenbundel, één toneelstuk, vier essaybundels en negen romans; de rest van wat hij heeft geschreven beschouwt hij als bijkomstig of achterhaald. Daaronder valt ook alles wat hij heeft gepubliceerd vóór zijn debuutroman, De grap (1967), o.a. een aantal toneelstukken en poëziebundels – die dus niet meer herdrukt of vertaald mogen worden.
Vooral die poëziebundels kunnen in eerste instantie verbazing wekken, gezien de kruistocht tegen het lyrische die de rode draad van Kundera’s romans vormt (zie elders op deze site de nawoorden die ik erbij heb geschreven).… > Lees verder
De heuvels van het archief
Surfend op Hof/Haan stuitte ik onlangs op een stuk uit 2008 (hier) waarin Hof de essaybundel Het doek van Milan Kundera aanhaalt. Zich afzettend tegen de auteur van De ondraaglijke lichtheid, die schrijvers aanspoort om op hun schrijfsels de ‘moraal van het wezenlijke’ toe te passen en alleen echt waardevolle teksten in hun officiële oeuvre op te nemen, breekt mijn kompaan een lans voor ‘de moraal van het archief’ (die volgens Kundera leidt tot de ‘zoete gelijkheid van een gigantisch massagraf’). Hof:
… > Lees verderVanuit het perspectief van de lezer is de moraal van het wezenlijke niet wezenlijker dan de moraal van het archief.
Milan Kundera, Een ontmoeting, fragment
Gargantua-Pantagruel is een roman avant la lettre. Een miraculeus, nooit meer terugkerend moment, waarin een kunstvorm nog niet is uitgekristalliseerd en dus nog niet normatief afgebakend. Zodra de roman zich begint te profileren als een apart genre of (beter) een autonome kunstvorm, krimpt zijn oorspronkelijke vrijheid; er komen esthetische censoren die menen te mogen decreteren wat wel of niet met de aard van die kunstvorm overeenstemt (wat wel of niet een roman is), en er vormt zich een publiek, dat algauw bepaalde gewoonten en bepaalde eisen heeft. Dankzij die aanvankelijke vrijheid van de roman bevat het werk van Rabelais eindeloos veel esthetische mogelijkheden, waarvan er in de latere ontwikkeling van de roman een aantal zijn verwezenlijkt en andere nooit.… > Lees verder
Tirade 22: Het vertaalprobleem
In een blog over vertalen mag een concreet vertaalprobleem niet ontbreken, bij wijze van blik in de keuken. Zoals gezegd werk ik momenteel aan de essaybundel Une rencontre van Milan Kundera, en het ligt dus voor de hand om daar een voorbeeld aan te ontlenen: een willekeurig vertaalprobleem van het hardnekkige soort, waar je zittend, lopend, douchend, slapend en etend urenlang over nadenkt voordat je in de buurt komt van een oplossing – die soms verrassend dicht bij het beginpunt kan liggen, maar soms ook helemaal niet.
Eerst de tekst maar even in het Frans: ‘Je la connaissais depuis longtemps. Elle était intelligente, pleine d’esprit, elle savait parfaitement maîtriser ses émotions et était toujours habillée si impeccablement que sa robe, tout comme son comportement, ne permettait pas d’entrevoir la moindre parcelle de sa nudité.… > Lees verder
Tirade 18: Beheersbaarheid
Het boek waar ik momenteel aan werk heet Une rencontre en is geschreven door Milan Kundera. Ik ben zijn vaste vertaler, dit is mijn vierde boek van hem na de romans Identiteit en Onwetendheid en het essay Het doek. Voor wie het nog niet wist: de in Tsjechoslowakije geboren Kundera woont sinds 1975 in Frankrijk en heeft inmiddels acht boeken in het Frans geschreven, twee meer dan de zes Tsjechische titels die hij tot zijn officiële oeuvre rekent (zijn jeugdwerk, met name drie toneelstukken en drie poëziebundels, heeft hij afgezworen). Hij is dus geen Tsjechische schrijver meer en wil ook geen Franse schrijver zijn, maar een Europese schrijver die toevallig het Frans hanteert.… > Lees verder