La Grande Illusion is een enigmatische titel. Is alles wat mensen in rassen en klassen scheidt, alles wat tot haat en oorlog leidt, de illusie die Renoir met zijn film aanklaagt? Of is de ontnuchterende boodschap van de film juist dat ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ nooit werkelijkheid zullen worden en zelf de illusie vormen waaraan we ons willens en wetens onderwerpen? Voor beide interpretaties valt iets te zeggen. In zijn antisemitische pamflet Bagatelles pour un massacre (1938) had Céline de antifascistische strekking van La Grande Illusion in elk geval uitstekend begrepen: hij brandt de film met moordend cynisme af als een ideologische rechtvaardiging van de ‘joods-linkse samenzwering’.… > Lees verder
De grote illusie (1)
In romans wil her en der nog wel eens een verdwaalde vertaler opduiken, doorgaans een bijfiguur die de ideeën van de auteur over literatuur vertolkt. Zouden er ook vertalende filmpersonages bestaan? Ik kon het me eigenlijk nauwelijks voorstellen, tot ik onlangs La Grande Illusion van Jean Renoir zag.
De film, uit 1937, is een archetypische ontsnappingsfilm en een beroemd pacifistisch pamflet. De plot draait om de lotgevallen van enkele Franse militairen in Duitse krijgsgevangenschap tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maréchal, een arbeider van het ruwe-bolster-blanke-pit-type (een jonge Jean Gabin) sluit vriendschap met Rosenthal, een couturier, zoon van welgestelde bankiers; ze slagen erin om uit handen van de Duitsers te ontsnappen dankzij de zelfopoffering van hun aristocratische officier, Boeldieu.… > Lees verder
Verhuizen
Verhuizen (1)
Weggaan.
Ervandoor gaan. Ertussenuit knijpen. Ervanonder muizen. De wijk nemen. Je wegscheren. Je uit de voeten maken. Hem smeren. Het hazenpad kiezen. De plaat poetsen. Een goed heenkomen zoeken. Maken dat je wegkomt.
Je kamer verlaten je huis verlaten je straat verlaten je buurt verlaten je stad verlaten je land verlaten
Je afmelden je lidmaatschap opzeggen
Opruimen weggooien verbranden uitschakelen doorsnijden afknippen loshaken losmaken opvouwen oprollen inpakken opstapelen
Adreslijstjes maken verhuiskaartjes schrijven
Kleren weggooien kleren kopen
Dozen vullen koffers pakken spullen bij elkaar zoeken
Boeken terugbrengen naar de bibliotheek boeken niet terugbrengen naar de bibliotheek
Tillen dragen sjouwen vegen dichtdoen afsluiten
Lachen huilen scheiden afscheid nemen
Beloven te bellen beloven te schrijven beloven langs te komen
Wachten aftellen terugdenken vooruitzien
Dromen fantaseren verzinnen verwachten je voorstellen je inbeelden bang zijn hopen
Weggaan
Verhuizen (2)
Aankomen.… > Lees verder
Matelec ghedietscht
In Herne, op dertig kilometer ten zuidwesten van Brussel, was in de tweede helft van de veertiende eeuw een groep van minstens vijftien kartuizers doende met de systematische vervaardiging van handschriften, Latijnse en in de volkstaal vertaalde, via collectieve arbeidsverdeling (kopiëren, vertalen, corrigeren, hervertalen enzovoort). Onder hen bevond zich de in medioneerlandistische kringen beruchte ‘Bijbelvertaler van 1360’, wellicht de oudste Nederlandstalige confrater in ons taalgebied. Men spreekt in die kringen over het ‘scriptorium’ van de kartuizers, ook wel over hun ’translatorium’, een term die goed past bij de praktijk van de meermansvertaling.
Een analyse van de productie van het translatorium van Herne is te vinden in het proefschrift uit 2002 van Erik Kwakkel, Die Dietsche Boeke die ons Toebehoeren.… > Lees verder
Pierre Bergounioux, B-17 G (fragment)
Misschien al ter hoogte van Gronau of Emsdetter is Shoo Shoo Baby zonder voorafgaande kennisgeving het bosje van de 88 mm-granaten binnen gegaan. De nijvere gnomen die zich schuilhouden in de bodemloze diepte hebben de juiste ligging berekend, de lange buis van hun geschut gericht op de fonkelende diadeem die daar boven de golvende haardos tooit, op het pedaal geduwd en geteld. 
Een tiental seconden hebben de vier vuurbollen nodig om de hoogvlakten te bereiken waar de moderne oorlog wordt gevoerd. De bemanning heeft de flikkering van het afvuren niet gezien. Het blijft verhuld in de schetsmatige ruimte, voor de verre, haast onverschillige blik waarmee jongemannen kijken naar de aarde, zijn slavenarbeid, zijn bespottelijke zorgen, zijn schamele hoop.… > Lees verder
De eerste passie
‘Als wij een object voor de eerste keer tegenkomen en verrast zijn omdat het nieuw is of omdat het al te zeer verschilt van wat we wisten of veronderstelden dat het zou zijn, dan verwonderen wij ons en zijn verbaasd.’ Voor René Descartes behoorde verwondering, samen met liefde, haat, begeerte, vreugde en droefheid, tot de ‘primitieve passies’, waaruit alle andere zich laten afleiden. Maar binnen de primitieve passies is verwondering, zegt Descartes, de ‘eerste’. Want terwijl we andere passies nodig hebben om ons opmerkzaam te maken ‘op wat goed of slecht is aan de dingen’, hebben we alleen de verwondering om ons opmerkzaam te maken ‘op wat ongewoon en zeldzaam is’.… > Lees verder