web analytics

Auteur: Martin de Haan

Geplaatst op

De grimas van een schaduwbeeld

‘De neger delft het blauw / De regen komt er niet / Hij breekt door antraciet / De zon die schuurt hem rauw.’ Een raadsel? Een woordspel? Een versje? Niets van dat al: de eerste strofe van een gedicht van Jean Cocteau, vertaald door psycholoog Theo Festen. De strofe is opgebouwd rond een nogal versleten anagram (neger-regen): neger wil regen en graaft dus in de lucht, maar zonder succes. De lucht wordt pikzwart, de metaforische mijnwerker breekt hem open, maar daarachter brandt de zon nog onverbiddelijker: einde verhaal.

Maar wat staat er eigenlijk in het Frans? ‘Le nègre, mineur de l’azur / Que jamais pleuvoir ne mouille / Pâlit courbé dans la houille / Bleue et brute du soleil dur.’… > Lees verder

Geplaatst op

Wandelen door de boomtoppen

In het najaar van 1999 verscheen bij een grote Parijse uitgeverij een opmerkelijke verhalenbundel. La femme qui avait deux bouches, zoals de titel luidde, was niet het eerste boek van Alain Fleischer (hij had er al zeven op zijn naam staan), maar wel het eerste van een indrukwekkende reeks, waarvan de onlangs verschenen roman Les Ambitions désavouées het vierde deel vormt.

Bescheidenheid is Fleischer volledig vreemd. De flaptekst van La femme qui avait deux bouches was niets minder dan een esthetisch beginselprogramma, waarvan de uitvoering met de bundel zelf ‘frontaal’ heette te worden ingezet. Inderdaad heeft het boek iets overrompelends: Fleischer sleurt de lezer hardhandig zijn literaire privé-universum binnen, dat nog het meeste wegheeft van een kruising tussen Kafka, Perec en Sade.… > Lees verder

Geplaatst op

De zichtbare vertaler 2: Oude woorden

Hoeveel begrijpen hedendaagse Franse lezers nog van Franse teksten uit, zeg, de achttiende eeuw? Tien jaar geleden, toen ik net een studie literatuurwetenschap achter de rug had, wist ik het wel: de vraag is verkeerd gesteld, begrip is niet iets wat vermindert met de eeuwen, het verandert alleen. Hedendaagse lezers begrijpen een achttiende-eeuwse tekst op een andere manier dan de lezers uit de achttiende eeuw, maar daarbij is eerder sprake van een verrijking dan van een verarming: er worden nieuwe betekenissen toegevoegd aan de bestaande betekenissen, het betekenispotentiaal van de tekst groeit. Volgens sommigen is dat zelfs hét kenmerk van een klassieker: juist doordat elke tijd het werk nieuwe betekenis toekent, blijft het leven.… > Lees verder

Geplaatst op

De discrete baron

Wie eind 1998 een bezoek bracht aan de grootste boekensupermarkt van Frankrijk, de FNAC in het Parijse Forum des Halles, kon getuige zijn van een opmerkelijke comeback. Het jaarlijkse literaire prijzencircus was net achter de rug, de dames en heren Goncourt, Renaudot, Médicis, Femina en Novembre verdrongen zich in de schappen, maar tussen al die gedroomde bestsellers was een prominente plaats weggelegd voor een niet-prijswinnaar, van wie maar liefst vijf verschillende titels lagen uitgestald.

Zijn naam? Dominique Vivant Denon (1747-1825), bourgondiër, kamerheer van Lodewijk XV, diplomaat, schilder, kunstliefhebber, reiziger, vertrouweling van Napoleon, eerste directeur van het Louvre en, vooral, auteur van de definitieve libertijnse novelle, Eenmaal, immermeer.… > Lees verder

Geplaatst op

Dumas kon niet tellen

Een musical, een toneelstuk, een boek: het kan niet anders of Joop van den Ende Theaterproducties, jeugdgezelschap Artemis en uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep hebben de handen ineengeslagen. Om verwarring en merkenrechtelijke geschillen te voorkomen hebben ze hun product allemaal een net iets andere naam gegeven (respectievelijk 3 Musketiers, De 3 musketiers en De drie musketiers), maar het lijdt geen twijfel dat hier sprake is van een zorgvuldig georkestreerde revival.

Van den Ende legt zich toe op amusement voor het hele gezin, Artemis spreekt van een ‘familievoorstelling voor iedereen vanaf zeven jaar’; zou het chique Athenaeum-Polak & Van Gennep, bekend van succesvolle Dante- en Cervantesvertalingen, met de moeder aller jongensboeken een nieuwe niche willen aanboren?… > Lees verder

Geplaatst op

De beschermende nevel van de herinnering

Dit jaar wordt hij 90. Claude Simon, Nobelprijswinnaar en voormalig kopstuk van de Nouveau Roman, heeft alle grote conflicten van de moderne tijd meegemaakt. Een aantal ervan beschreef hij in zijn werk: de Koude Oorlog (na zijn Nobelprijs werd hij door Gorbatsjov uitgenodigd), de Tweede Wereldoorlog (hij ontsnapte zelf uit een Duits krijgsgevangenenkamp), de Spaanse burgeroorlog (hij vocht mee tegen Franco) en de Eerste Wereldoorlog (zijn vader stierf in 1914).

Geweld te over in de romans van Claude Simon, en de les is duidelijk: de geschiedenis (l’Histoire avec un grand H, zeggen de Fransen: de Geschiedenis met een grote G, waarbij de letter H hetzelfde klinkt als hache, bijl) is even meedogenloos als stompzinnig, ze herhaalt zich voortdurend, en na elke oorlog is het wachten op de volgende.… > Lees verder