web analytics

Categorie: Portfolio van Martin de Haan

Geplaatst op

Probeersels van Montaigne

Korte mijmering op de vrijdagochtend. In een vertaling die ik nu eindelijk afmaak (de liefdesbrieven van François Mitterrand aan Anne Pingeot) eindigt de ‘Noot van de uitgever’ met een citaat uit de Essais van Montaigne: ‘Wie me zou vragen wat de belangrijkste eigenschap in de liefde is, zou ik antwoorden: het juiste moment weten uit te kiezen. De op één en op twee na belangrijkste eigenschap: idem. Daarmee lukt alles.’

Er bestaan meerdere vertalingen van het boek, waaronder de sublieme van Hans van Pinxteren, maar ik vertaal citaten altijd liever zelf, als ik de brontaal beheers. Niet omdat ik het beter denk te kunnen, maar omdat ik daarmee de stijl en toon van het vreemde element binnen mijn eigen tekst volledig in de hand heb.… > Lees verder

Geplaatst op

Hun? Hen!

Discussietje op LinkedIn over ‘hen’ en ‘hun’ in het Nederlands. Mijn stokpaardje, dus dat treft! Ooit behoorde ik waarschijnlijk tot het kamp dat zichzelf met amper verholen trots of arrogantie (het is maar van welke kant je het bekijkt) de ‘puristen’ noemt: mensen die heel precies weten wanneer je ‘hen’ of ‘hun’ moet gebruiken, en die anderen daar genadeloos op wijzen als het weer eens fout is gegaan. En laten we wel wezen, zo héél moeilijk is de middelbareschoolregel niet: het persoonlijk voornaamwoord ‘hun’ dient uitsluitend te worden gebruikt als meewerkend voorwerp zonder voorzetsel (‘Ik geef hun het meel’), terwijl ‘hen’ dient te worden gebruikt als lijdend voorwerp of als meewerkend voorwerp mét voorzetsel (‘Ik geef het meel aan hen’).… > Lees verder

Geplaatst op

De boektitels van Franz Kafka

Der Prozess (of Der Proceß, Der Process, Der Prozeß). Die Verwandlung. Das Urteil. Der Heizer. Der Verschollene. Das Schloss. Het moge duidelijk zijn: Franz Kafka hield van een bepaald soort titels. Lidwoord, zelfstandig naamwoord. Kort, krachtig.

In het Nederlands zou dat ook moeten kunnen, wij zijn tenslotte het kleine zusje van het Duits. De stoker, Het vonnis, Het proces, ja, maar dan? De gedaanteverwisseling is ellendig lang, de eenvoud en meerduidigheid zijn foetsie, en belangrijker nog, ook de link met de eerste zin ontbreekt: ‘Als Gregor Samsa eines Morgens aus unruhigen Träumen erwachte, fand er sich in seinem Bett zu einem ungeheuren Ungeziefer verwandelt.’… > Lees verder

Geplaatst op

De meetlat kan zichzelf niet meten

Op de middelbare school had ik een ‘beste vriend’, zoals dat heet. We schreven songs (piano/zang/drums) tijdens de wiskundeles, gingen vanuit onze woonplaats Middelburg op liftvakantie met een bordje ‘VER WEG’ (bij Oldenzaal vervangen door ‘WEIT HIN’) en maakten iedereen gek met onze woordgrapjes. Kortom, we vonden onszelf fantastisch. Onze grootste prestatie: de uitvinding van het verschil tussen feit en mening.

We hielden er zelfs een spreekbeurt over. Feit: de muziek van Bach is vernieuwend, die van Mozart gebaseerd op clichés. Mening: de muziek van Bach is schitterend, die van Mozart niet om aan te horen. Feiten zijn onbetwistbaar, meningen zijn, tja, betwistbaar, en tegelijk ook niet, want over smaak valt niet te twisten.… > Lees verder

Geplaatst op

De (on)zichtbaarheid van de vertaler

Spreken over vertalen in termen van zichtbaarheid kan op het eerste gezicht merkwaardig lijken. Literair vertalers worden geacht een getrouwe weergave van een oorspronkelijke tekst te geven en dus zelf zo onzichtbaar mogelijk te zijn. Maar wie zich er een beetje in verdiept, begrijpt algauw dat er sprake is van een paradox: om een vertaling te produceren die de oorspronkelijke tekst recht doet qua schoonheid, overtuigingskracht enzovoort, zodat de lezer niet het gevoel heeft maar een slappe imitatie van een ongetwijfeld prachtig origineel te lezen, moeten vertalers een enorme creatieve prestatie leveren. Ze zijn niet zomaar ‘overtypers in een andere taal’, maar volwaardige auteurs, die elk woord en elke zinsconstructie geheel opnieuw moeten uitvinden.… > Lees verder

Geplaatst op

Ai ai ai! Reactie op het ATLAS/ATLF-manifest

In 2002 mocht ik een jaar lang een gastcolumn voor Filter schrijven. Ik besloot die te wijden aan een onderwerp dat de gemoederen bezighield: de opmars van vertaalmachines. Had Philipstopman Cor Boonstra niet al in 1996 of 1997 voorspeld dat machines binnen een paar jaar tijd volledig zelfstandig zouden kunnen vertalen? Om de ernst van het onderwerp wat te relativeren koos ik voor de ludieke vorm van de neprecensie, zonder overigens aan te nemen dat de Filter-lezers die serieus zouden nemen: alleen al de naam van de machine, Tovertaal® (‘de TOtale VERTAALoplossing’), leek me ironisch genoeg om elk misverstand bij voorbaat weg te nemen, en anders zouden de toon van het verslag en vooral ook de concrete ‘testresultaten’ dat wel doen, dacht ik.… > Lees verder