web analytics

Swanns kant op: de leestekens

Vraag: was een nieuwe Proust-vertaling nodig? Antwoord Eric de Kuyper in Agenda magazine:

Toch wel. Omdat de vorige Nederlandse vertalingen toch altijd wat stroef waren. Je voelde heel goed dat de vertalers moeilijkheden hadden en dat vergemakkelijkt de lectuur natuurlijk niet. Wat in het Frans vlot leest, wordt in het Nederlands snel stijf en droog. Proust heeft ook veel humor en zelfspot die in de Nederlandse vertaling vaak verdwenen. Deze nieuwe poging vertrekt ook vanuit het standpunt dat de tekst makkelijk leesbaar moet zijn. De vertalers permitteren zich bijvoorbeeld om de lange zinnen soms door te knippen en een punt te zetten waar Proust een kommapunt gebruikte.

> Lees verder

Swanns kant op: was die nieuwe vertaling nou nodig?

De vraag klinkt voortdurend: was die nieuwe vertaling van Du côté de chez Swann nou nodig? We hadden er toch al een, of twee, of ergens daartussenin?

Was er na Glenn Gould een nieuwe opname van de Goldbergvariaties nodig? De vraag is tamelijk onzinnig. De ‘noodzaak’ van een nieuwe uitvoering kan pas door die nieuwe uitvoering zelf worden ‘aangetoond’: kennelijk was daar ruimte voor, kennelijk kon het werk nog op een andere manier overtuigend worden belicht.

De Proustvertalingen van Thérèse Cornips staan als een huis. Toch is haar aanpak niet de enig mogelijke: niet iedereen wil hetzelfde soort huis. Sterker nog, haar aanpak is (net als die van Glenn Gould) zo uitgesproken in zijn keuzes dat hij de lezers haast vanzelf in twee kampen verdeelt: voor en tegen.… > Lees verder

Swanns kant op: de kerk van Combray

OLYMPUS DIGITAL CAMERADe apsis van de kerk van Combray, valt daar wel iets over te zeggen? Ze was zo plomp, zo verstoken van kunstzinnige schoonheid en zelfs van godsdienstige bezieling. Het kruispunt van straten waarop ze uitkeek lag wat lager, en aan de buitenkant verhief haar plompe muur zich op een ondermuur van volledig ongepolijste steenblokken vol puntige kiezels waar niets bijzonder kerkelijks aan was, de glas-in-loodramen leken buitensporig hoog te zitten en het geheel zag er eerder uit als de muur van een gevangenis dan van een kerk. En inderdaad zou ik later, terugdenkend aan alle beroemde apsissen die ik heb gezien, nooit op het idee zijn gekomen ze in verband te brengen met de apsis van Combray.

> Lees verder

Swanns kant op: de titel

Omslag Swanns kant opDe eerste woedeaanvallen zijn al gerapporteerd. Swanns kant op? Hoe halen ze het in hun hoofd!

Du côté de chez Swann was in 1913 een bijzonder ongewone titel: spreektalig, en verre van verheven-literair zoals de toenmalige conventies vereisten. Prousts vrienden raadden hem de titel ten zeerste af vanwege de aperte lelijkheid ervan, en hijzelf twijfelde nota bene of het wel goed Frans was. Toch hield hij eraan vast. (Antoine Compagnon wijdt een heel college van anderhalf uur aan die titel en de reacties erop.)

In spreektalig Frans zeg je ‘du côté de chez Swann’ om een richting of een beweging aan te duiden: aan/naar de kant waar Swann woont.… > Lees verder

Een onmogelijk voorstelbare nieuwe vorm

Op 12 mei 2015 is het zover: Swanns kant op, het openingsdeel van Prousts beroemde roman, verschijnt in de Perpetuareeks van Athenaeum-Polak & Van Gennep. Met slechts twee jaar vertraging. In een prachtige, gebonden, lila-turkooizen uitvoering. Inclusief nawoord, exclusief noten. In de quatre-mainsvertaling van Martin de Haan en Rokus Hofstede. En dat alles geheel conform Prousts definitie van schoonheid: ‘… niet een soort volmaakte versie van wat we ons voorstellen, een soort abstracte vorm die we voor ogen hebben, maar integendeel een onmogelijk voorstelbare nieuwe vorm die de werkelijkheid ons aanreikt.’

Madeleine

Drie evenementen naar aanleiding van deze feestelijke gebeurtenis:

  • een podiumgesprek-annex-presentatie met Kenneth van Zijl en de vertalers op City2Cities (Utrecht, Postkantoor Neude, zaterdagavond 16 mei 22:30)
  • een televisie-interview door Kenneth van Zijl met de vertalers in Letteren &cetera (Amsterdam, Bibliotheek Letterenfonds, donderdag 21 mei, 19:30)
  • een boekpresentatie met de vertalers, auteurs Eric de Kuyper en Charlotte Mutsaers en Proustspecialist Pierre Schoentjes (Ugent), gemodereerd door journaliste Gudrun De Geyter in Passa Porta (Brussel, Passa Porta Bookshop, 10 juni, 20:00)
> Lees verder

De knikker van Proust

In het derde en laatste boekdeel van Du côté de chez Swann, ‘Noms de pays: le nom’, koopt de jonge ik-persoon ‘twee knikkers van een stuiver’. Maar ‘met bewondering keek ik naar de glazen knikkers, lichtgevend en elk gevangen in een afzonderlijk bakje, die me kostbaar leken omdat ze stralend en blond als meisjes waren en omdat ze vijftig centiem per stuk kostten.’

Glazen knikkers? Ja, want dat is de vertaling die het woordenboek geeft voor ‘bille d’agate’, een vertaling die wordt ondersteund door de Trésor de la langue française: ‘Nom donné à une bille de verre coloré’.… > Lees verder