web analytics

Auteur: Martin de Haan

Geplaatst op

Bijtijds gaan slapen (bis)

Eerder citeerde ik de beginzin van Du Côté de chez Swann in de nieuwe vertaling van Thérèse Cornips: ‘Lang ben ik bijtijds gaan slapen.’ Over dat ‘gaan slapen’ schrijft Miriam Rasch in haar recensie op 8Weekly:

Deze beginzin is meteen een statement van de nieuwe vertaling. In de vorige [van C.N. Lijsen] luidde die namelijk: ‘Heel lang ben ik vroeg naar bed gegaan.’ Het verschil tussen naar bed gaan en slapen is voor de bedlegerige Proust zeer groot en de verdere openingspagina’s gaan precies over slapen, waken en dromen.

De bedlegerige Proust, het verschil tussen naar bed gaan en slapen?… > Lees verder

Geplaatst op

Bijtijds gaan slapen

‘Lang ben ik bijtijds gaan slapen.’ Zo begint Op zoek naar de verloren tijd in de vertaling van Thérèse Cornips. De vertaalster bekent meteen kleur door het neutrale ‘de bonne heure’ te vertalen met een woord (bijtijds) dat weliswaar ook ‘vroegtijdig’ kan betekenen, maar waarvan ‘de thans [= in de tweede helft van de 19de eeuw] gewone beteekenis’ zelfs volgens het WNT al ‘intijds’ is, dat wil zeggen tijdig, voor het te laat is. Waarschijnlijk zeggen oude mensen in afgelegen boerendorpen nog wel dat ze bijtijds gaan slapen, maar de jonge hoofdpersoon van een van de grootste modernistische romans?

Toegegeven, het is niet zo simpel als het lijkt.… > Lees verder

Geplaatst op

Pascal Bruckner, ‘De hel die huwelijk heet’

De Franse filosoof Pascal Bruckner noemt het ‘onze hel’, de keerzijde van onze vooruitgang: dat de mannen of vrouwen op wie we verliefd worden nooit voldoen aan onze wensen. ‘Niet omdat we het telkens zo slecht treffen, maar omdat die wensen onvervulbaar zijn.’ Een collage van passages uit zijn boek Le Paradoxe amoureux.

De buitensporigheid van onze tijd schuilt in een redeloze droom: het alles-in-één. Eén persoon moet alles in zich hebben wat ik mij wens. Wie kan aan zulke torenhoge eisen voldoen? De duizelingwekkende toename van het aantal echtscheidingen in Europa komt niet door ons egoïsme, zoals vaak wordt beweerd, maar door ons idealisme: juist doordat we zo graag willen samenleven, kunnen we het niet.… > Lees verder

Geplaatst op

Traag geworden schip

Het is al vijftien jaar geleden, maar door het lezen van de (uitmuntende) Kafkabiografie van Reiner Stach moest ik er weer aan terugdenken: de discussie over de frase ‘… in dem schon langsam gewordenen Schiff’ uit de beginzin van Der Verschollene (voorheen Amerika). Hervertalers Willem van Toorn en Gerda Meijerink hadden dat woordelijk vertaald als ‘het al traag geworden schip’, recensent en vertaler Wil Hansen viel hen daar in de Volkskrant fel op aan, de vertalers verdedigden zich door te stellen dat het in het Duits net zo raar was als in het Nederlands en dat je toch de stijl van de auteur trouw moest zijn, er volgde een discussieavond in De Balie, maar men werd het niet eens.… > Lees verder

Geplaatst op

Traduire, en Europe

« La langue de l’Europe, c’est la traduction. » La citation archiconnue vient d’Umberto Eco, à qui l’on prête aussi la variante moins battue : « La langue de l’Europe, c’est le mauvais anglais. » Ensemble, ces deux sentences résument assez bien la situation linguistique et culturelle du vieux continent. Tout le monde parle anglais ou croit le parler, et en même temps les citoyens européens connaissent très peu leurs voisins, d’où un grand besoin de traductions – et de traducteurs.

La traduction littéraire est avant tout un art du voyage. Voyage linguistique, voyage culturel aussi, où le texte qui se déplace arrive à sa destination changé, prêt à commencer une nouvelle vie.… > Lees verder

Geplaatst op

Verbazië voor volwassenen

Alice in Verbazië. Zo had Nicolaas Matsier zijn vertaling van Alice in Wonderland graag genoemd. Immers, zo schrijft hij in de essaybundel die nu die titel draagt, het accent in het Engelse ‘wonder’ ligt eerder op verbazing dan op ‘wonder’ in de zin van mirakel, en als ‘wonderland’ al geen door Lewis Carroll in omloop gebracht neologisme was (Alice verscheen in 1865), dan is het woord toch zeker door zijn toedoen tot het woordenboek (Webster’s) gepromoveerd.

Het aardige van dit soort uitspraken is dat ze controleerbaar en eventueel weerlegbaar zijn. Het aardige is bovendien dat ze een mooie nieuwe ingang bieden tot een van de meest gelezen en dus meest platgetreden boeken van de wereldliteratuur.… > Lees verder