web analytics

Vertalersgeluk

Twaalf redenen om je te verkneukelen:

•    dat je door een van je uitgeverijen (de Arbeiderspers) wordt gevraagd een van de weinige nog onvertaalde teksten van een van je lievelingsschrijvers (Georges Perec) te vertalen;

•    dat je een beroep kunt doen op een meedenkende collega (vriend Haan) om uit het schier oneindige aantal mogelijke vertalingen van de titel (L’art et la manière d’aborder son chef de service pour lui demander une augmentation) de beste of toch tenminste de betere oplossing te kiezen (Tips en wenken voor wie zijn afdelingschef om opslag wil vragen);

•    dat Perecs boek gaat over een employé die pogingen in het werk stelt om het met zijn afdelingschef over opslag te hebben, niet over een vertaler die met zijn uitgever wil onderhandelen over naamsvermelding op het omslag van zijn boek; de employé krijgt zijn opslag niet, de vertaler zijn naamsvermelding wel (in ruil voor het schrijven van het flap- en prospectustekstje), waarbij hij vooral de ontwerper (Steven van der Gaauw) mag bedanken voor diens bijzonder geslaagde proeve van evenwichtskunst;

•    dat Perecs tekst hilarisch maar ook historisch is, ‘uit de tijd’, ‘gedateerd’ – oorspronkelijk gepubliceerd in 1968 in een obscuur tijdschrift, en pas in 2008 in boekvorm verschenen.… > Lees verder

Verhuizen

Verhuizen (1)
Weggaan.
Ervandoor gaan. Ertussenuit knijpen. Ervanonder muizen. De wijk nemen. Je wegscheren. Je uit de voeten maken. Hem smeren. Het hazenpad kiezen. De plaat poetsen. Een goed heenkomen zoeken. Maken dat je wegkomt.
Je kamer verlaten je huis verlaten je straat verlaten je buurt verlaten je stad verlaten je land verlaten
Je afmelden je lidmaatschap opzeggen
Opruimen weggooien verbranden uitschakelen doorsnijden afknippen loshaken losmaken opvouwen oprollen inpakken opstapelen
Adreslijstjes maken verhuiskaartjes schrijven
Kleren weggooien kleren kopen
Dozen vullen koffers pakken spullen bij elkaar zoeken
Boeken terugbrengen naar de bibliotheek boeken niet terugbrengen naar de bibliotheek
Tillen dragen sjouwen vegen dichtdoen afsluiten
Lachen huilen scheiden afscheid nemen
Beloven te bellen beloven te schrijven beloven langs te komen
Wachten aftellen terugdenken vooruitzien
Dromen fantaseren verzinnen verwachten je voorstellen je inbeelden bang zijn hopen
Weggaan

Verhuizen (2)
Aankomen.… > Lees verder

’t Is ’m ’n doorn in ’t oog

Aardige opdracht voor een cursus creative writing: schrijf een tekst waarin de letter e niet voorkomt. Een e-lipogram heet zoiets, en wie met het verschijnsel bekend is (bijvoorbeeld uit het werk van Battus) weet waarschijnlijk ook dat er zelfs een hele roman zonder e bestaat: La Disparition van de Franse schrijver Georges Perec. Sterker nog: die roman bestaat nu ook in het Nederlands, onder de titel ’t Manco.

Knutselen met taal is altijd leuk, en Perec was er een meester in. La Disparition is zijn bekendste huzarenstukje, maar hij schreef ter compensatie ook een roman met alleen maar e’s (Les Revenentes), plus tal van kortere teksten waarin hij zichzelf allerlei strenge vormbeperkingen oplegde, overeenkomstig de ludieke uitgangpunten van de schrijverswerkplaats Oulipo.… > Lees verder

Slaapkamerverhalen

Suite in het Crystal van Olivier Rolin (1947) – overigens schitterend vertaald door Katelijne de Vuyst en Marij Elias – is een buitenissig literair object: een mozaïek van verhalen in de vorm van een verzameling uitputtend beschreven hotelkamers. Het wil de verwezenlijking zijn van een door Georges Perec (1936-1982) gepland maar onvoltooid gelaten project, Plaatsen waar ik geslapen heb. Perec heeft inderdaad herhaaldelijk gezinspeeld op het plan een inventaris te maken van al zijn nachtverblijven, en het meest uitvoerig in Ruimten rondom, waarvan onlangs een herziene, gecorrigeerde editie verscheen – overigens schitterend vertaald door Rokus Hofstede. Maar de geschiedenis van deze literaire afstamming is nog ingewikkelder, aangezien Perec zelf de bescherming van een andere grote schrijver inroept, Marcel Proust (1871-1922), en claimt dat Plaatsen waar ik geslapen heb niets anders is dan ‘een nauwgezette uitwerking van de paragrafen 6 en 7 van het eerste hoofdstuk van het eerste deel (‘Combray’) van de eerste band (De kant van Swann) van Op zoek naar de verloren tijd’.… > Lees verder

Georges Perec is geboren

De tweede helft van de twintigste eeuw heeft zijn eigen Proust en hij heet Perec. Een krasse uitspraak, want de autobiografische inspiratie bij Marcel Proust springt in het oog, terwijl Georges Perec (1936-1982) zich niet onmiddellijk heeft doen kennen als chroniqueur van zijn eigen leven. Toch is die analogie helemaal niet zo geforceerd, nog los van het feit dat Proust en Perec beiden behoren tot de grote namen van de twintigste-eeuwse Franse letteren en dat ze in de boekenkast bij elkaar in de buurt staan.

Maar staan ze eigenlijk wel bij elkaar in de buurt? In zijn ‘Beknopte aantekeningen over het oordeelkundig ordenen van je boeken’ noemt Perec voor de vuist weg een dozijn mogelijke ordeningsprincipes.… > Lees verder

Dankwoord Elly Jaffé-prijs 2005

‘De schrijver spreekt (…) over de juiste toon die zo moeilijk precies te treffen is, over zijn vorige boeken die nooit geheel en al geslaagd waren, want “wat gezegd is, is nooit gezegd omdat men het immers anders kan zeggen”. Heeft men iets eenmaal onder woorden gebracht, dan heeft men gekozen voor één mogelijkheid, terwijl men vele andere varianten terzijde laat liggen. Wanneer de schrijver een keuze maakt in het materiaal, begaat hij reeds een onoprechtheid en begint hij te vervalsen.’

Wat ik net voorlas is een passage uit het nawoord van dr. Elly Jaffé bij De Zoon, de allereerste, in 1966 verschenen vertaling van werk van de Franse schrijver Robert Pinget.… > Lees verder