web analytics

Diepten van expressie

Collega Paul Claes was zo vriendelijk om te reageren op mijn Filter-stuk over Madame Bovary, met uiteraard een aantal tips ter verbetering van mijn vertaling. Eén ervan heb ik doorgevoerd: ‘zo’n hoofddeksel van samengestelde aard’ (voor ‘une de ces coiffures d’ordre composite’) is nu ‘zo’n hoofddeksel in composietstijl’ geworden. Ik had inderdaad wel de ironisch-wetenschappelijke toon van het begin van de zin goed te pakken (Flaubert velt pas verderop een knallend negatief oordeel: ‘une de ces pauvres choses, enfin…’), maar besefte niet dat ‘ordre composite’ gewoon idioom is. Veel dank, Paul.

Wat ik wel laat staan en zelfs erg mooi vind, zijn de ‘diepten van expressie’ als vertaling van ‘profondeurs d’expression’.… > Lees verder

Kundera in de Nieuwe Wereld

Zoals ik Ilja Pfeijffer ken van VV Leo, het groepje docenten, aio’s en studenten van de Letterenfaculteit Leiden waarmee we wekelijks een zaaltje afhuurden om in gelegenheidsteams tegen elkaar te voetballen en te brullen (sommigen dan toch), zo ken ik Ad Verbrugge uit de tijd dat we allebei de Zeeuwse tafeltenniscompetitie onveilig maakten: hij bij Effect ’71 Terneuzen, ik bij Middelburg ’t Zand. Groot was dan ook mijn genoegen toen Verbrugge me uitnodigde voor een rematch, dit keer in zijn podcast De Nieuwe Wereld, gehuisvest aan een fraaie gedempte gracht in hetzelfde Leiden. Samen met Paul Scheffer mocht ik komen opdraven om te praten over de tekst van Milan Kundera die ik had vertaald, Een gekidnapt Westen – de tragedie van Midden-Europa.… > Lees verder

Tovertaal 5: nu nog enger!

Eerder dit jaar schetste ik in een groot Volkskrant-stuk wat ons in de nabije AI-toekomst te wachten staat: ‘de nieuwe Houellebecq, met een druk op de knop in het Nederlands voorgelezen door Houellebecq zelf, desgewenst met een Zeeuws accent’. Ja, dat was natuurlijk ironisch, maar toch minder dan de gemiddelde lezer misschien dacht, want op het moment van schrijven had ik al geëxperimenteerd met een online ’tool’ die weliswaar nog geen Zeeuws accent doet, maar verder wel verbluffend realistische ‘vertalingen’ van geluid en beeld maakt: de tekst wordt omgezet in de gewenste taal (175 and counting), waarna de bewegingen van lippen en gezichtsspieren worden aangepast aan de nieuwe tekst.… > Lees verder

Winterjas in de zomer

Leuke anekdote, of gemiste kans? Uitgeverij Atlas-Contact benaderde me begin december 2023 met het verzoek de auteursfoto te maken voor de nieuwe roman van Dimitri Verhulst. Ik was zeer vereerd en zei natuurlijk ja. We spraken af in Gent, in de omgeving van de mooie of lelijke (naar keus) nieuwe bibliotheek De Krook, waar Dimitri vóór de opening zelfs een keer is betrapt op ‘trespassing’ (hoe heet dat in het Nederlands?). Het was een aangename ontmoeting en ik was erg blij met mijn uiteindelijke foto, genomen tegen de betonwand van de bibliotheek. Ook de uitgeverij was bijzonder in haar nopjes. Maar daarna ging het fout.… > Lees verder

Voorwoord bij Abbé Prévost, Manon Lescaut

Een toneelstuk. Twee balletten. Vijf opera’s. Zes televisieseries. Twaalf speelfilms. Zouden er boeken bestaan die een grotere oogst aan bewerkingen hebben opgeleverd dan Manon Lescaut? Vier daarvan dateren trouwens uit de eenentwintigste eeuw, dus we mogen aannemen dat de betovering nog niet is uitgewerkt.

Vooral de opera van Puccini uit 1893 heeft veel betekend voor de internationale bekendheid van het boek, maar in Frankrijk was daar nooit gebrek aan. ‘Is het overdreven om te stellen dat dit boek onze beste roman kan worden genoemd?’ vroeg Markies de Sade tegen het eind van de achttiende eeuw retorisch, en ook Gustave Flaubert, de auteur van die andere grote ‘geschiedenis van een vrouw’ (Madame Bovary), is een halve eeuw later niet zuinig met zijn lof: ‘De grote kracht van Manon Lescaut zit hem in de liefde die alles bezielt, de argeloosheid van de hartstocht die de twee hoofdpersonen zo levensecht, zo innemend en zo waardig maakt, hoe schurkachtig ze ook zijn.… > Lees verder

Abbé Prévost, Manon Lescaut (fragment)

Ik ben genoodzaakt mijn lezer mee terug te voeren naar het moment in mijn leven waarop ik chevalier Des Grieux voor het eerst heb ontmoet. Dat was ongeveer een halfjaar voor mijn vertrek naar Spanje. Ik leidde het grootste deel van de tijd een teruggetrokken bestaan, maar was om mijn dochter te plezieren soms gedwongen een kleine reis te maken, die ik zo kort mogelijk hield. Op een dag kwam ik terug uit Rouen, waar ik bij het hooggerechtshof van Normandië op haar verzoek een zaak aanhangig was gaan maken met betrekking tot de successie van een paar stukken land waarvan ik de eigendomsrechten, geërfd van mijn grootvader van moederskant, aan haar had overgedragen.… > Lees verder