web analytics

Categorie: Blog

Geplaatst op

De grote illusie (1)

In romans wil her en der nog wel eens een verdwaalde vertaler opduiken, doorgaans een bijfiguur die de ideeën van de auteur over literatuur vertolkt. Zouden er ook vertalende filmpersonages bestaan? Ik kon het me eigenlijk nauwelijks voorstellen, tot ik onlangs La Grande Illusion van Jean Renoir zag.

De film, uit 1937, is een archetypische ontsnappingsfilm en een beroemd pacifistisch pamflet. De plot draait om de lotgevallen van enkele Franse militairen in Duitse krijgsgevangenschap tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maréchal, een arbeider van het ruwe-bolster-blanke-pit-type (een jonge Jean Gabin) sluit vriendschap met Rosenthal, een couturier, zoon van welgestelde bankiers; ze slagen erin om uit handen van de Duitsers te ontsnappen dankzij de zelfopoffering van hun aristocratische officier, Boeldieu.… > Lees verder

Geplaatst op

Bijtijds gaan slapen

‘Lang ben ik bijtijds gaan slapen.’ Zo begint Op zoek naar de verloren tijd in de vertaling van Thérèse Cornips. De vertaalster bekent meteen kleur door het neutrale ‘de bonne heure’ te vertalen met een woord (bijtijds) dat weliswaar ook ‘vroegtijdig’ kan betekenen, maar waarvan ‘de thans [= in de tweede helft van de 19de eeuw] gewone beteekenis’ zelfs volgens het WNT al ‘intijds’ is, dat wil zeggen tijdig, voor het te laat is. Waarschijnlijk zeggen oude mensen in afgelegen boerendorpen nog wel dat ze bijtijds gaan slapen, maar de jonge hoofdpersoon van een van de grootste modernistische romans?

Toegegeven, het is niet zo simpel als het lijkt.… > Lees verder

Geplaatst op

Verhuizen

Verhuizen (1)
Weggaan.
Ervandoor gaan. Ertussenuit knijpen. Ervanonder muizen. De wijk nemen. Je wegscheren. Je uit de voeten maken. Hem smeren. Het hazenpad kiezen. De plaat poetsen. Een goed heenkomen zoeken. Maken dat je wegkomt.
Je kamer verlaten je huis verlaten je straat verlaten je buurt verlaten je stad verlaten je land verlaten
Je afmelden je lidmaatschap opzeggen
Opruimen weggooien verbranden uitschakelen doorsnijden afknippen loshaken losmaken opvouwen oprollen inpakken opstapelen
Adreslijstjes maken verhuiskaartjes schrijven
Kleren weggooien kleren kopen
Dozen vullen koffers pakken spullen bij elkaar zoeken
Boeken terugbrengen naar de bibliotheek boeken niet terugbrengen naar de bibliotheek
Tillen dragen sjouwen vegen dichtdoen afsluiten
Lachen huilen scheiden afscheid nemen
Beloven te bellen beloven te schrijven beloven langs te komen
Wachten aftellen terugdenken vooruitzien
Dromen fantaseren verzinnen verwachten je voorstellen je inbeelden bang zijn hopen
Weggaan

Verhuizen (2)
Aankomen.… > Lees verder

Geplaatst op

Traag geworden schip

Het is al vijftien jaar geleden, maar door het lezen van de (uitmuntende) Kafkabiografie van Reiner Stach moest ik er weer aan terugdenken: de discussie over de frase ‘… in dem schon langsam gewordenen Schiff’ uit de beginzin van Der Verschollene (voorheen Amerika). Hervertalers Willem van Toorn en Gerda Meijerink hadden dat woordelijk vertaald als ‘het al traag geworden schip’, recensent en vertaler Wil Hansen viel hen daar in de Volkskrant fel op aan, de vertalers verdedigden zich door te stellen dat het in het Duits net zo raar was als in het Nederlands en dat je toch de stijl van de auteur trouw moest zijn, er volgde een discussieavond in De Balie, maar men werd het niet eens.… > Lees verder

Geplaatst op

Matelec ghedietscht

In Herne, op dertig kilometer ten zuidwesten van Brussel, was in de tweede helft van de veertiende eeuw een groep van minstens vijftien kartuizers doende met de systematische vervaardiging van handschriften, Latijnse en in de volkstaal vertaalde, via collectieve arbeidsverdeling (kopiëren, vertalen, corrigeren, hervertalen enzovoort). Onder hen bevond zich de in medioneerlandistische kringen beruchte ‘Bijbelvertaler van 1360’, wellicht de oudste Nederlandstalige confrater in ons taalgebied. Men spreekt in die kringen over het ‘scriptorium’ van de kartuizers, ook wel over hun ’translatorium’, een term die goed past bij de praktijk van de meermansvertaling.

Een analyse van de productie van het translatorium van Herne is te vinden in het proefschrift uit 2002 van Erik Kwakkel, Die Dietsche Boeke die ons Toebehoeren.… > Lees verder

Geplaatst op

Tirade 33: Tanka’s

Vu dans le journal:
« Soldat russe en Tchétchénie »,
mitraillette au dos,
debout devant un piano
sans couvercle, échoué là,
au milieu d’un parc,
on ne sait comment, la tête
basse et la main droite
à peine effleurant les touches
– Liebestraum ou Träumerei ?

Markus Hediger, Zwitserland
Uit: En deçà de la lumière, Éditions de l’Aire, Vevey 2009

Časopis—slika:
»Rus, vojak, Čečenija«,
mitraljez ima
stoji pred klavirjem brez
pokrova, ki se je tam,
sred’ parka, znašel
kar tako, sklanja glavo,
z desno roko se
narahlo dotika tipk
– Liebestraum ali Träumerei ?

Vertaald in het Sloveens
door Barbara Juršič

Vist en un diari:
«Un soldat rus a Txetxènia»,
metralleta al llom,
dret al davant d’un piano
sense tap, vingut d’enlloc,
sol enmig d’un parc
ningú no sap com, el cap
cot i la mà dreta
tot just a frec de teclat
– Liebestraum o Träumerei?… > Lees verder