web analytics

Auteur: Martin de Haan

Geplaatst op

Met de taal de stad in

In het vierde arrondissement van Parijs ligt de Impasse du Boeuf, in het vijfde de Impasse des Boeufs. In het zestiende arrondissement ligt de Avenue du Bois, in het negentiende de Rue des Bois. Om van het enkelvoud naar het meervoud te gaan is er in het ene geval dus een verschil van één arrondissement nodig en in het andere een verschil van drie. Rara hoe kan dat?

De vraag is natuurlijk volkomen onzinnig, althans voor wie in straatnamen niets anders ziet dan handige kapstokjes waaraan je individuen en instanties kunt ophangen om ze niet kwijt te raken. Voor Jacques Roubaud – want van hem is de vraag afkomstig – liggen de zaken anders.… > Lees verder

Geplaatst op

De schrijver als exorcist

‘Ik ben anders dan de anderen!’ De noodkreet van een kind dat zich buitengesloten ziet, de oorsprong van een schrijversroeping, de kern van een imposant literair oeuvre. André Gide (1869-1951) tast in zijn werk voortdurend de grenzen van zijn eigen identiteit af, stelt zich onophoudelijk die ene vraag: wat maakt mij tot de persoon die ik ben?

Ikzelf, luidt het paradoxale antwoord. Er zijn maar weinig schrijvers op wie de ondertitel van Nietzsches zelfstudie Ecce homo, ‘Hoe je wordt wat je bent’, beter van toepassing is dan op Gide. Worden wat je bent, dat betekent: je eigen verborgen kanten leren kennen en accepteren, niet toegeven aan de dwang van moraal en maatschappij, volledige
oprechtheid tegenover jezelf nastreven.… > Lees verder

Geplaatst op

Het wankele evenwicht van het geluk

Iedereen heeft het weleens meegemaakt: je staat ontspannen op de roltrap, en naast je lopen mensen via de gewone trap naar dezelfde bestemming. Ze zetten er flink de pas in, want er staat veel op het spel: niet alleen dient de superioriteit van de benenwagen boven de roltrap bewezen te worden, op de achtergrond is uiteraard onze hele technologische beschaving in het geding, of liever gezegd: ons gebrek aan beschaving.

Op de roltrap staan is een van de kleine genoegens die Philippe Delerm beschrijft in De eerste slok bier en andere kleine genoegens, het boekje dat hem in Frankrijk beroemd maakte.… > Lees verder

Geplaatst op

Het spel van het mogelijke

Een typisch Oost-Europese drammer, noemde Michaël Zeeman hem in een bespreking van zijn jongste roman, Identiteit. De kwalificatie was lovend bedoeld (recensenten drukken zich vaak wat anders uit dan gewone stervelingen), en de hem toegedichte drammerigheid zou Milan Kundera wellicht een niet onwelwillende glimlach ontlokken.

Zo niet de betiteling ’typisch Oost-Europees’. Zeker, de complexe romans waarmee Kundera in de jaren zeventig en tachtig wereldfaam verwierf, spelen zich zonder uitzondering af in het communistische Tsjecho-Slowakije, in het ‘voormalige Oostblok’ dus, waar hij is geboren en het grootste deel van zijn leven heeft gewoond. Maar het kosmopolitische Praag heeft meer gemeen met Wenen dan met Moskou, en als er bovendien één ding is dat Kundera verfoeit, is het wel de herleiding van kunst tot geografische en sociaal-politieke categorieën.… > Lees verder

Geplaatst op

Tussen mythe en utopie

Je hebt makers, en je hebt zoekers. De ene kunstenaar boetseert, modelleert, schaaft tot het kunstwerk ‘af’ is, of althans vooralsnog niet verder geperfectioneerd kan worden, de ander vindt het eindresultaat minder belangrijk dan de afgelegde weg, of sterker nog: het onderweg zijn an sich, de zoektocht naar het misschien wel onbereikbare doel.

Als er één persoon tot die laatste categorie behoort, is het wel de Franse schrijver Jean-Marie Gustave (voor zijn lezers: J.M.G.) Le Clézio. Zijn hele werk staat in het teken van de onrust, de drang om op weg te gaan, de verwerping van het hier en nu ten gunste van een onzekere, steeds terugwijkende toekomst.… > Lees verder

Geplaatst op

Spotvogel met de dood

Er was een tijd dat het begrip ‘moderne Franse literatuur’ in Nederland min of meer synoniem was met ‘existentialisme’. Tot in de jaren tachtig bepaalden de boeken van Sartre en Camus, de cafés van Saint-Germain-des-Prés en de chansons van Juliette Gréco het beeld dat wij van het Parijse literaire wereldje hadden, en het moet gezegd: een dergelijke combinatie van bruisend leven en intellectuele bedrijvigheid kan niet anders dan tot de verbeelding spreken.

Een van de meest kleurrijke figuren binnen dat woelige wereldje was Boris Vian, een geflipte ingenieur die zo ongeveer op alle fronten van het naoorlogse culturele leven actief was: als jazztrompettist, muziekrecensent, zanger, liedjesschrijver, dramaturg, dichter, scenarist, schilder, journalist, vertaler en romancier.… > Lees verder