web analytics

Swinging sixties

‘Het Amerikaanse leger heeft altijd iets van een heilsleger: als het merkt dat het zich in een onzekere strijd begeeft, blijft er spoedig niet meer van over dan dolgedraaide technologie, het jammerlijke besef dat het uit iets luchtledigs bestaat.’

Een vreemde gewaarwording, als de historische roman die je aan het lezen bent plotseling over het heden blijkt te gaan. Onmogelijk om niet Amerika’s huidige pogingen tot irakificatie voor je geestesoog te zien passeren bij het lezen van Marc Lambrons Étrangers dans la nuit, verschenen in 2001 en nu door Jan Versteeg vertaald als Vreemdelingen in de nacht. Lambron schreef een onderhoudend drieluik van historische tableaus – Rome 1960, New York 1966 en Vietnam 1967 – die tezamen een fragmentarische kroniek van de jaren ’60 vormen.… > Lees verder

Brechts bijzit

Ze hebben ’t hem weer geflikt. Net als in 1999, toen Jean Echenoz voortijdig met de prijs ging strijken, maakten de juryleden van de Académie Goncourt dit jaar de winnaar van Frankrijks meest prestigieuze literaire prijs een kleine twee weken vóór de officiële datum bekend. Jacques-Pierre Amette viel afgelopen dinsdag de bekroning te beurt voor de liefdes- en spionageroman La maîtresse de Brecht.

De jury gaf ruiterlijk toe dat de de vervroegde bekendmaking was ingegeven door wedijver met de andere najaarsprijzen: ook bij de Prix Fémina en de romanprijs van de Académie française zou Amette goede papieren hebben. Om de concurrentie de pas af te snijden, en om het honderdjarige bestaan van de Goncourtprijs wat mediagenieke luister bij te zetten, werden bestaande afspraken over de prijzenkalender opzijgeschoven.… > Lees verder

Spichtige praatjesmaker, mollige notaris

De Fransen door henzelf geportretteerd

In 1828 muntte Honoré de Balzac het woord modernité. Het marktmechanisme begon te wegen op kunst en literatuur, de eerste grote dagbladen ontstonden, de pulpliteratuur werd geboren en het mechanische reproduceren van afbeeldingen nam een hoge vlucht.

We zijn zo gewend geraakt aan onze dagelijkse portie beelden, feiten en meningen dat we makkelijk vergeten hoe recent die mediatisering van de samenleving feitelijk is. Een mooie plaats om de vroeg-kapitalistische massificatie van de cultuur gade te slaan, is de recente heruitgave van een hoogst curieus 19de-eeuws boekwerk, getiteld ‘De Fransen door henzelf geportretteerd’. Op initiatief van Léon Curmer, de eerste entrepreneur die zich niet meer ‘boekhandelaar’ maar ‘uitgever’ noemde, verscheen tussen 1839 en 1842 een grootscheeps portret van de zich onstuimig ontwikkelende Franse samenleving onder de Julimonarchie, een ‘morele encyclopedie die de hele maatschappij samenvat’.… > Lees verder

Geen respijt

‘Véra houdt van reizen, híj niet. Na dertig jaar stormachtig huwelijksleven is dat een uitgemaakte zaak. Zij is dus naar Finland gegaan om hun zoon Ludo op te zoeken, die daar woont. Híj maakt van zijn eenzaamheid gebruik om in huis wat opknapwerk te doen. Maar het respijt is van korte duur, want Ludo belt en deelt hem mee dat Véra zojuist met hartstoornissen in het ziekenhuis is opgenomen. Het zou toch wel goed zijn als je komt, zegt hij tegen zijn vader.’

In de flaptekst wordt de toon gezet. ‘Het zou toch wel goed zijn als je komt’, alsof het niet voor de hand ligt dat een echtgenoot aan het ziekbed van zijn vrouw staat.… > Lees verder

Seksueel beestenspel

Eden, Eden, Eden van Pierre Guyotat is een onleesbaar boek.

Wie een boek onleesbaar noemt, bedoelt te zeggen dat het ontoegankelijk is en suggereert dat die ontoegankelijkheid uitsluitend aan het boek moet worden geweten. Het eigen smaakoordeel en het eigen doorzettingsvermogen blijven buiten schot. Maar wat als een boek nu juist geschreven is met het oogmerk het smaakoordeel en het doorzettingsvermogen van de lezer op de proef te stellen?

Eden, Eden, Eden is geen onleesbaar boek. Het is geschreven in klare taal, omgezet in goed Nederlands, de zinnen hebben onderwerp en gezegde. Toch is de ontoegankelijkheid ervan groot. De gestage consumptie van bladzijden waaruit het lezen van een roman doorgaans bestaat, is hier niet aan de orde.… > Lees verder

Welluidende wartaal

Hoeveel schrijvers die begonnen als wereldbestormend avant-gardist eindigen als nationaal literair erflater? Het is het lot van de avant-garde: wat eens revolutionaire nieuwlichterij was, wordt mettertijd, al dan niet postuum, bijgezet bij de klassieken – of domweg vergeten.

Maar revolutionaire nieuwlichters krijgen soms een tweede leven in vertaling, en keren dan vaak, ironisch genoeg, terug naar de marge vanwaar ze ooit vertrokken. Nog ironischer is dat wat in een andere taal en tijd van hun teksten resteert, iets heel anders is dan wat hun eens voor ogen moet hebben gestaan: een bevrijde taal, waarin het woord een daad is, een taal waarin je de polsslag van het heden hoort.… > Lees verder