Vertaalvriend Haan en ik werken dezer dagen aan de vertaling (als Perlouse) van de reeks korte verhalen Comment on meurt van Émile Zola. Die reeks schetsen over sterven en begraven in verschillende maatschappelijke standen schreef Zola aanvankelijk in de zomer van 1876 voor een Russisch tijdschrift, Le Messager de l’Europe. Pas in 1881 werden enkele schetsen uit de reeks ook in Frankrijk gepubliceerd. Zo verscheen op 20 juni 1881 in Le Figaro ‘La mort du paysan’. Een jaar later, op 11 juni 1882, verscheen van datzelfde verhaal een anonieme vertaling in De Amsterdammer, onder de titel ‘De Dood van den boer’.… > Lees verder
Primair vertalen (1)
In de traditionele verhouding tussen origineel en vertaling is die laatste secundair: de vertaling komt ná het origineel, in chronologisch opzicht, maar eveneens, zo veronderstellen we doorgaans, in kwalitatief opzicht.
Er zijn ook andere configuraties denkbaar. Een daarvan wordt geschetst in een recent artikel in Filter van de hand van Liselotte Vandenbussche. Zij analyseert de wonderlijke verhouding tussen de ‘Antwerpse duizendpoot’ Lode Baekelmans (1879-1965) en diens Franstalige stadgenoot Georges Eekhoud (1854-1927). Eekhoud, een Vlaamsgezinde Franstalige – heden ten dage is zoiets nauwelijks voorstelbaar, maar een eeuw geleden was het niet ongewoon –, situeerde zijn verhalen in Antwerpen en in het Kempense hinterland.… > Lees verder
Coup de force
Op de binnenplaats van het Cloître Saint-Louis in Avignon, eind juli, een ‘rondetafel’ over vertalen, naar aanleiding van de opvoering van Shakespeares Richard II in de (controversiële) regie van Jean-Baptiste Sastre, op basis van de (controversiële) nieuwe vertaling door schrijver-vertaler-acteur Frédéric Boyer. Behalve Sastre en Boyer zit ook Florence Delay op het podium, schrijfster, vertaalster, actrice en lid van de Académie française. Twee jonge honden en een grande dame. Door het felle ruisen van de mistral in de platanen zijn ze vaak onhoorbaar, maar de teneur van het gesprek is duidelijk: God was barmhartiger dan hij leek toen hij de kinderen der mensen over de ganse aarde verstrooide en hun spraak verwarde.… > Lees verder
De grote illusie (2)
La Grande Illusion is een enigmatische titel. Is alles wat mensen in rassen en klassen scheidt, alles wat tot haat en oorlog leidt, de illusie die Renoir met zijn film aanklaagt? Of is de ontnuchterende boodschap van de film juist dat ‘vrijheid, gelijkheid en broederschap’ nooit werkelijkheid zullen worden en zelf de illusie vormen waaraan we ons willens en wetens onderwerpen? Voor beide interpretaties valt iets te zeggen. In zijn antisemitische pamflet Bagatelles pour un massacre (1938) had Céline de antifascistische strekking van La Grande Illusion in elk geval uitstekend begrepen: hij brandt de film met moordend cynisme af als een ideologische rechtvaardiging van de ‘joods-linkse samenzwering’.… > Lees verder
De grote illusie (1)
In romans wil her en der nog wel eens een verdwaalde vertaler opduiken, doorgaans een bijfiguur die de ideeën van de auteur over literatuur vertolkt. Zouden er ook vertalende filmpersonages bestaan? Ik kon het me eigenlijk nauwelijks voorstellen, tot ik onlangs La Grande Illusion van Jean Renoir zag.
De film, uit 1937, is een archetypische ontsnappingsfilm en een beroemd pacifistisch pamflet. De plot draait om de lotgevallen van enkele Franse militairen in Duitse krijgsgevangenschap tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maréchal, een arbeider van het ruwe-bolster-blanke-pit-type (een jonge Jean Gabin) sluit vriendschap met Rosenthal, een couturier, zoon van welgestelde bankiers; ze slagen erin om uit handen van de Duitsers te ontsnappen dankzij de zelfopoffering van hun aristocratische officier, Boeldieu.… > Lees verder
Verhuizen
Verhuizen (1)
Weggaan.
Ervandoor gaan. Ertussenuit knijpen. Ervanonder muizen. De wijk nemen. Je wegscheren. Je uit de voeten maken. Hem smeren. Het hazenpad kiezen. De plaat poetsen. Een goed heenkomen zoeken. Maken dat je wegkomt.
Je kamer verlaten je huis verlaten je straat verlaten je buurt verlaten je stad verlaten je land verlaten
Je afmelden je lidmaatschap opzeggen
Opruimen weggooien verbranden uitschakelen doorsnijden afknippen loshaken losmaken opvouwen oprollen inpakken opstapelen
Adreslijstjes maken verhuiskaartjes schrijven
Kleren weggooien kleren kopen
Dozen vullen koffers pakken spullen bij elkaar zoeken
Boeken terugbrengen naar de bibliotheek boeken niet terugbrengen naar de bibliotheek
Tillen dragen sjouwen vegen dichtdoen afsluiten
Lachen huilen scheiden afscheid nemen
Beloven te bellen beloven te schrijven beloven langs te komen
Wachten aftellen terugdenken vooruitzien
Dromen fantaseren verzinnen verwachten je voorstellen je inbeelden bang zijn hopen
Weggaan
Verhuizen (2)
Aankomen.… > Lees verder